TO SAVOIR VIVRE ΜΙΑ ΑΛΛΗΣ ΕΠΟΧΗΣ

 

Το Savoir Vivre είναι ένα εγχειρίδιο κανόνων καλής συμπεριφοράς στα πλαίσια της κοινωνικής συναναστροφής με ρίζες στις 10 εντολές της Παλαιάς Διαθήκης, κλάδους στα μεσαιωνικά χρηστά ήθη και φυλλώματα στο έργο του Έρασμου ¨De civilitate morum puerilium libellus¨ του 1526 που εισάγει την έννοια της καλής συμπεριφοράς και ως οδηγός της εκδιδόταν συνεχώς ως τα τέλη του 18^ου αιώνα. Στη σύγχρονη Ελλάδα αξίζει να μνημονευτούν τα σχετικά βιβλία της Ελένης Χαλκούση τη δεκαετία του ΄60 και του Χρήστου Ζαμπούνη το 2002.

Ας μεταφερθούμε λοιπόν στην ελληνική Αλεξάνδρεια του 1875 και ας αναπαράγουμε τον ¨Κοινωνικό Γνώμονα¨, που καθορίζει το πως πρέπει να γίνονται οι επισκέψεις, μέσα από τις σελίδες της εφημερίδας ¨Ημερήσια Νέα¨, αναπαριστώντας νοερά μία εποχή τόσο μακρινή, όσο απέχουν οι κανόνες καλής συμπεριφοράς από τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα…

1.     Εισερχόμενος εις αίθουσαν επισκέψεως καλώς ανατεθραμμένος κύριος οφείλει να αφίνη τον επενδύτην και το αλεξίβροχον αυτού εις τον αντιθάλαμον. Εισέρχεται δε έχων δια της αριστεράς τον πίλον, ον επ΄ ουδεμία προφάσει δύναται να αποθέση επί των επίπλων.

2.     Εισερχόμενος εις αίθουσαν επισκέψεως πάσα κυρία κλίνει πρώτον ελαφρώς την κεφαλήν, εάν εν τη αιθούση της επισκέψεως είναι άνθρωποι. Ο μικρός ούτος χαιρετισμός αποτείνεται προς πάντας τους παρόντας είτε άνδρας, είτε γυναίκας. Μετά τούτου πορεύεται ευθύς προς την οικοδέσποιναν, ην χαιρετά αναλόγως της μεταξύ αυτών οικειότητος, αναμένουσα πάντοτε μέχρις ου πρώτη η οικοδέσποινα τείνη αυτή χείρα δεξιώσεως και καθήμενη επί της καθέδρας ην αύτη προσφέρει ή δεικνύει τη προσερχομένη μόνον αφού πρώτον ηδή αυτήν καθημένην.

3.     Πας κύριος εισερχόμενος πρώτον χαιρετά υποκλινώς, έπειτα δε ζητεί και λαμβάνει αυτός το κάθισμα. Δεν επιτρέπεται δε αυτώ να καθίση παρά την οικοδέσποιναν, εάν μη αύτη οδηγήση αυτόν πλησίον της, λαβομένη της χειρός.

4.     Πας κύριος καθήμενος οφείλει να θέση τον πίλον μεταξύ των γονάτων, αλλά έχων αυτόν πάντοτε δια χειρός, προσέχων μεγάλως μη διασταυρώση τας κνήμας, όπερ είναι ατοπώτατον εν συναναστροφή.

5.     Ο κύριος ή η κυρία μεταλαμβάνουσι της γενικής συνδιαλέξεως, αποκρινόμενοι όσον το δυνατόν εις την οικοδέσποιναν, ούτως ώστε να εγείρωσι την περιέργειαν πάντων των παρισταμένων. Απόφευγε την κακολογίαν, αν μη σε προτρέψωσιν εις τούτο άλλοι και προ πάντων πριν ή κακολογήσης τινά παρατήρησον καλώς τίνες οι περί σε και αν ούτοι συμφωνώσι προς τας ιδέας σου. Εάν όμως μεταξύ αυτών ίδης άγνωστον τινά, είναι προτιμότερον το σιωπάν.

6.     Πρόσεχε μη ψιθυρίζεις εις το ους του γειτόνος σου, εν ω οι εν την αιθούση συνδιαλέγονται μεγάλη τη φωνή. Επειδή, τούτο πράττων, αναγκάζεις την οικοδέσποιναν να σοι απευθύνη τον λόγον ονομάζουσα σε, όπερ επισύρει την προσοχήν των παρόντων επί της αναγώγου σου διαγωγής.

7.     Η συνήθης επίσκεψις δεν πρέπει να διαρκέση υπέρ ημίσειαν ώραν. Αι δε επισκέψεις του νέου έτους ουδέποτε ακμαζούσης της συνδιαλέξεως προς αναχώρησιν, καν ήσαι λίαν ενησχολημένος. Προς τούτο πρέπει να αναμένης το τέλος της συνδιαλέξεως.

8.     Η οικοδέσποινα ουδέποτε εγείρεται προς υποδοχήν των εισερχομένων. Αρκεί μόνον να υποκλίνη την κεφαλήν. Αλλ΄ οι παρόντες κύριοι οφείλουσι να εγείρωνται βλέποντες εισερχομένην κυρίαν.

9.     Εάν εισελθών εις την αίθουσαν υποδοχής έχεις τους πόδας, τας χείρας ή την ρίνα παγωμένας, δεν σοι επιτρέπεται να πλησιάσης εις την εστίαν, εκτός αν είσαι μόνος μετά της οικοδεσποίνης, βλέπουσα σε ριγώντα, σε προσκαλεί πλησίον του πυρός.

10. Είναι απρεπέστατον το εξετάζειν και παρατηρείν κατά την επίσκεψιν τα έπιπλα, τας εικόνας ή τα καλλιτεχνήματα, άτινα τυγχάνουσιν εκτεθειμένα εν τη αιθούση. Εάν όμως η οικοδέσποινα θελήση να μάθη τι φρονείς περί αυτών, οφείλεις να εύρης τα πάντα άριστα, καν είναι αθλιώτατα.

11. Τέλος, οφείλεις να αναχωρήσης όσον το δυνατόν απαρατήρητος, εάν είναι άνθρωποι εν τη αιθούση. Ουδέποτε δε ανέχουν ίνα η οικοδέσποινα σε συνοδεύση πέραν της θύρας της αιθούσης, εάν άλλοι κύριοι ή κυρίαι μένωσιν όπισθεν σου καν είσαι πρίγκιψ ή άνασσα, μάλιστα εάν είσαι πρίγηψ ή άνασσα.

Πάντα ταύτα, δύνασαι να είπης, είναι λίαν μηδαμινά και γελοία. Αλλά η εθιμοτυπία είναι ο κώδιξ της κοινωνίας. Η ευγένεια και η χρηστότης είναι ανάγκη και ουδέποτε μετανοεί τις προσφερόμενος ευγενός.

Επίσκεψις κακώς γενομένη συνεπάγεται πολλάκις σπουδαιοτάτας συνεπείας ως δεικνύει το εξής ιστορικό συμβάν :

Ο πόλεμος διετέλει ποτέ γενόμενος μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας από δεκατριών ετών και μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας από δεκατεσσάρων. Τέλος οι πληρεξούσιοι των τριών εθνών εστάλησαν εις την μεγάλην διεθνή διάσκεψιν της πόλεως Μύνστερ προς ομολογίαν ειρήνης. Αλλά αδέξιος τις δεξίωσις εμήκυνε τον φοβερόν πόλεμον επί εξ όλα έτη. Και ιδού πως :

Του πρέσβεως της Βενετίας Κοντορίνου ελθόντος εις επίσημον επίσκεψιν του δ΄ Αβώ, πρέσβεως της Γαλλίας, ούτος απερχόμενον συνώδευσε μεν τον Βενετόν πρέσβυν μέχρι της κλίμακος, αλλά δεν κατέβη κατά τα ειθισμένα την πρώτην βαθμίδα. Ο υπερήφανος Βενετός εθήχθη τόσο, ώστε έγραψεν ευθύς εις την κυβέρνησιν αυτού ότι εξυβρίσθη υπό του Γάλλου πρέσβεως. Η διάσκεψις διελύθη. Ο πόλεμος επαναλήφθη βιαιότερος και δεν επερατώθη ειμή αφού ο Γάλλος πρέσβυς υποδεχθείς εκ δευτέρου τον Βενετόν πρέσβυν, συνώδευσεν αυτόν μέχρι της κλίμακος και κατέβη την πρώτην βαθμίδα…

 

Πηγές : ¨Ημερήσια Νέα¨, Αλεξάνδρεια 14-26/5/1875, 10-22/5/1875 – el.wikipedia.org (16/6/2019)

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ ΤΟΥ 1904

 

Θέατρο ¨Ζιζίνια¨

Το Βασιλικό Θέατρο πρωτοάνοιξε τις πύλες του για το αθηναϊκό κοινό στις 4/11/1901 με ένα μονόλογο από το έργο του Δ. Βερναρδάκη ¨Μαρία Δοξαπατρή¨ και δύο ελληνικές μονόπρακτες κωμωδίες, ¨Ο θάνατος του Περικλέους¨ του Δ. Κορομηλά και ¨Ζητείται υπηρέτης του Χ. Άννινου.

Την Άνοιξη του 1904 και αφού προηγουμένως είχε κατέβει στην Αίγυπτο ο διευθυντής του Θεάτρου Στ. Στεφάνου για να ρυθμίσει τις λεπτομέρειες, ο θίασος του Βασιλικού Θεάτρου, κατόπιν εξαιρετικής άδειας από τον Βασιλέα, μεταφέρθηκε στη Νειλοχώρα για μία καλλιτεχνική περιοδεία.

Το δραματολόγιο του που είχε ανακοινωθεί περιελάμβανε τα εξής έργα : ¨Οιδίπους Τύραννος¨ του Σοφοκλή σε μετάφραση Α. Βλάχου, ¨Ίσαυροι¨ του Κλ. Ραγκαβή, ¨Ορέστεια¨ του Αισχύλου σε νέα μετάφραση, ¨Χειμωνιάτικο παραμύθι¨ του Σαίξπηρ σε μετάφραση Δ. Κακλασμάνου, ¨Ο βιβλιοθηκάριος¨ του Mosez σε μετάφραση Α. Βλάχου, ¨Πόλεμος εν ειρήνη¨ του Mosez σε μετάφραση Γ. Στρατήγη, ¨Φαύστα¨ του Δ. Βερναρδάκη, ¨Διονυσία¨ του Αλεξ. Δουμά υιού σε μετάφραση Μ. Ζώρα, ¨Ο αρχισιδηρουργός¨ του Γ. Ονέ, ¨Ιφιγένεια εν Ταύροις¨ του Γκαίτε σε μετάφραση Κ. Χατζόπουλου, ¨Όνειρο θερινής νυκτός¨ του Σαίξπηρ σε μετάφραση Γ. Στρατήγη¨ και ¨Το ταξίδι του Μπατακρά¨ του Λαμπή σε μετάφραση Μ. Ζώρα.

Στις 30-12/4/1904 άρχισε τις παραστάσεις του στο περίφημο θέατρο ¨Ζιζίνια¨ της Αλεξάνδρειας με τον ¨Οιδίποδα Τύραννο¨ για να ακολουθήσει η ¨Πληγή¨ σε μετάφραση του Γ. Τσοκόπουλου και οι ¨Ισαύροι¨ που οι φιλοτεχνημένες στο Βερολίνο στολές και σκηνικά τους είχαν κοστίσει 60.000 δρχ. Κατόπιν ανέβηκε η ¨Φαύστα¨ με πρωταγωνιστές την Άννα Φραγκοπούλου που ¨αναδείκνυται απαράμιλλος¨ και τον Φυρστ, καθώς και τους Α. Περίδη, Μέγγουλα, Χαρίκλεια Ταβουλάρη, Βασιλεία Στεφάνου, κ.ά. Κατόπιν παίχτηκε ο ¨Βιβλιοθηκάριος¨ με τον κωμικό ¨Ζάννο¨ να διαπρέπει, για να ακολουθήσουν και άλλα έργα από το δραματολόγιο του θιάσου.

Μετά την Αλεξάνδρεια, ο θίασος μετέβη στο Κάιρο, δίνοντας από τις 14-27/4/1904 σειρά παραστάσεων στο ¨Χεδιβικό Μελόδραμα¨.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Καζάζης και σε διαλέξεις και σε συνεντεύξεις του εξήρε τη μεγάλη ωφέλεια εκ της περιοδείας του Βασιλικού Θεάτρου στην Αίγυπτο καθώς και την απόφαση του Βασιλέα να την επιτρέψει, ενώ η επίσκεψη στις δύο μεγαλύτερες ελληνικές παροικίες της Νειλοχώρας και τον Αιγυπτιώτη Ελληνισμό γενικότερα έδειχνε την ιδιαίτερη βασιλική στοργή και εκτίμηση, θεωρώντας ¨ευλόγως την εν Αιγύπτω μικρογραφίαν του Ελληνισμού ως το εκλεκτότερον αυτού τμήμα¨.

Ας σημειωθεί η κάθοδος στην Αίγυπτο του Βασιλικού Θεάτρου και τον Απρίλιο του 1905, δίνοντας 11 παραστάσεις και πάλι στο θέατρο ¨Ζιζίνια¨

 

Πηγές : www.n-t.gr (17/3/2019) – ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 10-23/3/1904, 31-13/4/1904, 30-12/4/1904, 10-23/4/1904, 22-4/4/1904, 7-20/4/1904, 3-16/4/1904 – Αρχείο Γιάννη Ιορδανίδη

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΣΤΟ ΟΥΡΑΝΙΟ ΘΙΑΣΟ Η ΤΖΕΝΗ ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ

 

Στις 11 του Σεπτέμβρη έφυγε από κοντά μας η Αιγυπτιώτισσα ηθοποιός Τζένη Μιχαηλίδου. Είχε γεννηθεί στην Αλεξάνδρεια και από μικρή ασχολήθηκε με διάφορες καλλιτεχνικές δραστηριότητες. Στο Γυμνάσιο σκηνοθετούσε και έπαιζε σε παραστάσεις που  οργάνωνε η ίδια, ενώ αργότερα πρωταγωνιστούσε  σε ερασιτεχνικές παραστάσεις αλεξανδρινών συλλόγων. Ερχόμενη στην Ελλάδα σπουδάζει με υποτροφία στο Ωδείο Αθηνών, απ΄ όπου και αποφοιτά το 1966. Παράλληλα, όντας στο πρώτο έτος των σπουδών της, προσλαμβάνεται  από τον Αλέξη Μινωτή στο Εθνικό Θέατρο για το Χορό του Αρχαίου Δράματος (¨Προμηθέας Δεσμώτης¨). Είκοσι χρόνια έμεινε στο Εθνικό Θέατρο. Στην αρχή ως απλό μέλος του Χορού και αργότερα ως κορυφαία έπαιξε σε όλες σχεδόν τις αρχαίες κωμωδίες και τραγωδίες, πλάι σε σπουδαίους θεατράνθρωπους όπως η Παξινού, ο Μινωτής, η Αρώνη, η Χορς, ο Ευαγγελάτος, ο Σολωμός, ο Ντασσέν, κ.ά. Εκτός  Εθνικού  Θεάτρου, συνεργάστηκε με  το Κρατικό  Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Αμφιθέατρο Σπύρου Ευαγγελάτου, τα ΔΗΠΕΘΕ  Κρήτης και Λάρισας, το Θέατρο ¨Εμπρός¨, καθώς και με πολλούς θεατρικούς επιχειρηματίες. ¨Ο Βυθός¨ του Γκόργκι, ¨Μάκβεθ¨ του Σαίξπηρ, ¨Όπερα της Πεντάρας¨ του Μπρεχτ, ¨Λεωφορείο ο Πόθος¨ του Ουίλλιαμς, ¨Ερωτόκριτος¨ του Κορνάρου, ¨Ο θάνατος του εμποράκου¨ του Μίλλερ, ¨Ταρτούφος¨ του Μολιέρου, είναι μερικές από τις παραστάσεις που συμμετείχε. Από το 1987 ήρθε στη ζωή της και η τηλεόραση με συμμετοχές σε τηλεοπτικές σειρές όπως ¨Η αλεπού και ο μπούφος¨, καθώς και στις πιο σύγχρονες ¨Εν Ιορδάνη¨ και ¨Ο θησαυρός της Αγγελίνας¨. Την περίοδο 1992-1995, με πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού, συμμετείχε ως μέλος στην Επιτροπή των Εισαγωγικών και Πτυχιακών Εξετάσεων των δραματικών σχολών. Κατόπιν και ως το θάνατο της διδάσκει σε θεατρικές σχολές όπως στο ¨Θεμέλιο¨ του Ν. Βασταρδή, στη Σχολή Νεοελληνικού Θεάτρου του Γ. Αρμένη, στην ¨Πρώτη Πράξη¨ του Τ. Χαλκιά, στη ¨Ράμπα¨ του Γ. Μπέζου, κ.ά.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ