Η ΣΑΡΑ ΜΠΕΡΝΑΡ ΣΤΟ ΚΑΪΡΟ ΤΟΥ 1888
Η Σάρα Μπερνάρ (1844-1923) ήταν μια θρυλική Γαλλίδα ηθοποιός για την οποία έχει ειπωθεί ότι ήταν ¨η πιο φημισμένη ηθοποιός που γνώρισε ποτέ ο κόσμος¨. Η Μπερνάρ απόκτησε τη φήμη της στις θεατρικές σκηνές της Ευρώπης τη δεκαετία του 1870 και έγινε γρήγορα περιζήτητη στη γηραιά και τη νέα ήπειρο. Κέρδισε την αναγνώριση ως σοβαρή δραματική ηθοποιός, γεγονός για το οποίο της αποδόθηκε το προσωνύμιο ¨η θεϊκή Σάρα¨.
Όπως ήταν φυσικό δεν θα μπορούσε παρά να εμφανιστεί και μπροστά στο κοσμοπολίτικο κοινό της Αιγύπτου, ένα κοινό γνωστό για την θεατρική του κουλτούρα, μέγα μέρος τους οποίου αποτελούταν από Έλληνες σπουδαγμένους στα καλύτερα ελληνικά, γαλλικά και αγγλικά σχολεία της Νειλοχώρας.
Ας μεταφερθούμε λοιπόν στο Δεκέμβριο του 1888 και μέσα από σχετικά άρθρα του Μέλη και του Έρμου της αλεξανδρινής ¨Μεταρρύθμισις¨ (7-19/12, 8-20/12) ας παρακολουθήσουμε νοερά την εμφάνιση της μεγάλης Σάρα Μπερνάρ μπροστά στο καϊρινό κοινό :
¨Έκαστος εννοεί το σημερινόν ημών θέμα, καταλαμβάνει ίσως περί τίνος πρόκειται να ομιλήσωμεν. Ναι, θα περιγράψωμεν τας εντυπώσεις μας, εντυπώσεις ας απεκομίσαμεν εκ της χθεσινής παραστάσεως (5-17/12). Αλλ΄ άραγε ο κάλαμος ημών είναι εις θέσιν να περιγράψη τοιαύτας εντυπώσεις, δύναται ν΄ απονείμη δίκαιον έπαινον εις την έξοχην ηθοποιόν ; Ημείς τουλάχιστον διστάζομεν να το ομολογήσωμεν. Εν τούτοις ας δοκιμάσωμεν.
Η Σάρα Βερνάρδ περί ης τοσαύτα εγράφησαν εν τω ευρωπαϊκώ τύπω, αφίκετο εν τη πόλει μας όπως δώση σειράν παραστάσεων εν τω Χεδιβικώ θεάτρω. Από της πρωΐας της Κυριακής ζωηρά επεκράτει κίνησις ανά τας οδούς και τα κέντρα της πόλεως μας. Αφίκετο η Σάρα, θα δώση αύριον την πρώτην παράστασιν ; Αι φράσεις αύται ηκούνοντο δι΄ όλης της ημέρας, το ζήτημα τέλος της ημέρας ήτο η Σάρα.
Χθες πρωΐ εγνώσθη ότι αφίκετο η ένδοξος ηθοποιός μετά των απαρτιζόντων τον θίασον της προσώπων, το Hotel Royal ένθα κατέλυσε περιστοιχείτο υπό περιέργων. Τοσαύτη ήτον η ανυπομονησίαν τινών, ώστε μετέβαινον εις τον ξενοδοχείον όπως την ιδώσι.
Η αιφνιδίως διαδοθείσα ανά την πόλιν ημών είδησιν ότι η κ. Σάρα Βερνάρδ έδιδε χθες την πρώτην αυτής παράστασιν έκαμεν ώστε από της ογδόης της εσπέρας όχι μόνον τα πρώτης τάξεως εμπορικά καφενεία του Καΐρου να ερημωθώσιν, αλλά και αυτοί έτι οι διευθυνταί των μεγαλοπρεπών της πόλεως ημών Καφέ Κονσέρ, εις ένα των οποίων από τινών ημερών παριστάνονται μελοδραμάτια και κωμειδύλια γαλλικά, να αισθανθώσι τον θανάσιμον κτύπον.
Κατά τα προαγγελθέντα η Σάρα Βερνάρδ ήρξατο των παραστάσεων της δια του λαμπρού έργου του Αλεξ. Δουμά ¨La Dame aux Camelias¨.
Από της εβδόμης εσπερινής ώρας ο κόσμος ήρξατο να συρρέη, δυνάμεθα δε να είπωμεν ότι το θέατρον ήτο πλήρες. Έκτακτος όμως συρροή παρετηρείτο εις το Υπερόων το και Παράδεισον καλούμενον. Ολίγον μετά την ογδόην το αξιόλογον ημών θέατρον ήτο κατηλειμμένον εκ καλού και εκλεκτού κόρμου διαφόρων φυλών, εναγωνίως αναμένοντος όπως ίδη δια πρώτην φοράν και θαυμάση την έξοχον τραγωδόν και τον όχι ολιγώτερον έξοχον δραματικόν ηθοποιόν κύριον Δαμαλάν.
Η δια την έναρξιν της παραστάσεως ορισθείσα ώρα είχε σημάνει, οι δε θεαταί ανυπομόνως περιέμενον να ίδωσι την Σάραν. Μετά τινά λεπτά, περί την εννάτην σχεδόν ώραν, το παραπέτασμα υψώθη, δεν ήτον όμως εκείνη. Μετ΄ ου πολύ εφάνη επί της σκηνής η ανυπομόνως περιμενομένη, η εις πολλά σχόλια εμβαλλούσα τους θεατάς, Σάρα, λαμπρώς ενδεδυμένη. Ο ενθουσιασμός, η χαρά, τα χειροκροτήματα ήσαν απερίγραπτα, μόλις όμως ήρξατο να ομιλή σιγή απερίγραπτος επήλθε. Από στιγμής ης στιγμήν μόνον ηκούοντο, τι ωραία, τι λαμπρά, είναι κάτι τι έκτακτον, και τω όντι, πόσον ωραία παριστάνει η Σάρα ! Η λεπτή, η χαρίεσσα, η αγγελική φωνή της καταθέλγει το παριστάμενον πλήθος, το λεπτοφυές, αι κινήσεις και το ευγενές ύφος της Σάρας καταμαγεύουσι την θεατήν !! Η εις εκάστην πράξιν στάσις της και η αλλοίωσις των χαρακτηριστικών της, εκ των περιστατικών του δράματος, καταγητεύουσι !!!
Εις την πρώτην πράξιν του χθες παρασταθέντες δράματος η λεπτοφυής Σάρα ήρξατο των αισθημάτων προς τον Έλληνα ηθοποιόν Δαμαλάν, τον υποκριθέντα τον Armand Duval έρωτος της. Ο έρως εκείνος ηλλοιούτο βαθμηδόν, τας δε αλλοιώσεις του, τον αληθή τέλος έρωτα έβλεπε τις εις την δευτέραν πράξιν, ηύξανε ο έρως της Μαργαρίτας δια τον Αρμανδ εις την τρίτην πράξιν, ότε ο πατήρ του εραστού της επέπληξεν, ύβρισεν αυτήν, η Μαργαρίτα χωρίς να δυσαρεστηθή κατ΄ αυτού, απεναντίας τον εσεβάσθη ως πατέρα της. Από της στιγμής όμως εκείνης η όψις της ηλλοιώθη και τέλος εις την πέμπτην και τελευταίαν πράξιν η Μαργαρίτα ασθενής ούσα επλησίαζεν εις το τέλος της ζωής της. Ω οποία συγκίνησις, αληθής συγκίνησις ! Να βλέπη τις την Μαργαρίταν υποφέρουσαν και όμως να παρηγορή εαυτόν και τους περιστοιχούντας αυτήν, ιδίως δε τον εραστήν της, τον καταστάντα απαρηγόρητον εκ της λύπης του ! Να βλέπη τις αυτήν πλησιάζουσαν εις το μοιραίον τέλος και εκ των κινήσεων της να νομίζη ότι θα πέση και όμως δεν υποκύπτει, δεν πίπτει, αλλά κλονίζεται, οι πόνοι της παύουν, δεν υποφέρει πλέον, τότε άρχεται λαμβάνουσα το νεκρικό χρώμα, πίπτει εις τας αγκάλας του συζύγου της ως λιπόθυμως, εγείρεται όμως εκ νέου, αλλά την φοράν ταύτην υποκύπτει, πίπτει πλέον χαμαί δια τελευταίαν φοράν αποχαιρετίζουσα τους περιστοιχούντας αυτήν, πίπτει ίνα μη εγερθή πλέον…
Τοιούτον εν ολίγοις το χθες παρασταθέν δράμα, λαμπρά οφείλομεν να το ομολογήσωμεν εξετέλεσαν το μέρος των και τα άλλα πρόσωπα του θιάσου, ιδίως όμως κατέθελξε το κοινόν δια του ευγενούς και γλυκέος του ύφους και των ζωηρών ελξεών του ο υποκριθείς τον εραστήν της Σάρα, κ. Δαμαλάς. Πλέον όμως η Σάρα Βερβάρδ-Δαμαλά ανεδείχθη καθ΄ ημάς πολύ ανωτέρα της αλλοτε διαπρεψάσης Ιταλίδος συναδέλφου της, της τραγικωτάτης κυρίας Ρισσόρι.
Εν τη μέθη όμως της χαράς και του ενθουσιασμού ημών εκ των εντυπώσεων ας απεκομίσαμεν εκ του θιάσου της Σάρας Βερνάρδ, ημείς δεν λησμονούμεν και τον έτερον Γαλλικόν θίασον τον επιτυχώς εν τω λαμπρώ Ελδοράδω παριστάνοντα διάφορα μελοδράματα¨.
Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ
