ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΠΕΤΡΙΔΗΣ

Ο Αιγυπτιώτης Πρωτοπόρος Ιατρός

          Συνεχίζοντας τη συμπλήρωση του πονήματος μου ¨Αιγυπτιώτικες Προσωπικότητες του Χθες¨ (εκδ. Αγγελάκη, Αθήνα 2017) καταγράφουμε βιογραφικά στοιχεία του σπουδαίου Αιγυπτιώτη Ιατρού Αριστείδη Πετρίδη :

Γεννήθηκε στη Δροβιάνη της Βορείου Ηπείρου το 1857, όπου και έτυχε της στοιχειώδους εκπαίδευσης. Τα γυμνασιακά μαθήματα παρακολούθησε αρχικά στο περίφημο γυμνάσιο των Ιωαννίνων και κατόπιν σ΄ αυτό της Πάτρας όπου στάλθηκε από τον πατέρα του από το φόβο της επικείμενης επανάστασης του Λυκουρσίου. Κατά το 1880 εγγράφηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, της οποίας ανακηρύχθηκε διδάκτορας το 1884.

Το 1890 προσλήφθηκε ως εσωτερικός ιατρός του Ελληνικού Νοσοκομείου Αλεξανδρείας και ως ιδιαίτερος βοηθός του ιατρού Ζαγκαρόλα, υπό τον οποίο εργάστηκε ως το 1898. Το 1899 η Ελληνική Κοινότητα Αλεξανδρείας του ανέθεσε το Χειρουργικό Τμήμα του Νοσοκομείου, το οποίο διεύθυνε ως το 1926 οπότε αποσύρθηκε από την ενεργό υπηρεσία, ονομασθείς επίτιμος χειρουργός του Ελληνικού Νοσοκομείου.

Οι πρώτες του επιστημονικές εργασίες ήταν εργαστηριακές και μάλιστα μικροβιολογικές. Κι αυτό γιατί όταν το 1892 φιλοξενήθηκε στο Ελληνικό Νοσοκομείο Ευρωπαϊκή Επιστημονική Αποστολή υπό το Γερμανό Βάλτερ Κρούσε και τον Ιταλό Αλεσάνδρο Πασκουάλε προς μελέτη της δυσεντερίας και του αποστήματος του ήπατος στην Αίγυπτο, ο Πετρίδης παρακολούθησε τις επιστημονικές αυτές έρευνες και εξοικειώθηκε με το νέο αυτό ιατρικό κλάδο της μικροβιολογίας που έκανε τότε γιγάντια βήματα. Έτσι, μετά την αναχώρηση των ξένων μπόρεσε να αναλάβει τη διεύθυνση του μικροβιολογικού εργαστηρίου και να επιχειρήσει πρωτότυπες επιστημονικές έρευνες. Η πρώτη από αυτές που δημοσιεύτηκαν ήταν της ¨παθογένειας της δυσεντερίας και της παθογένειας των αποστημάτων του ήπατος των θερμών χωρών¨, ενώ η δεύτερη και σπουδαιότερη ήταν η ¨εγχειρητική μέθοδος των αποστημάτων του ήπατος και δη των πολλαπλών τοιούτων¨, εισάγοντας έτσι μία μέθοδο χειρουργικής θεραπείας του ηπατικού αποστήματος (μέθοδος πολυπλευρο-διαφραγματομίας), η οποία μνημονευόταν στα κλασικά συγγράμματα χειρουργικής. Κατά δε το τρίτο Τοπικό Ιατρικό Συνέδριο του 1930 της Αιγυπτιακής Ιατρικής Εταιρίας, ο κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής Καΐρου και πρόεδρος του συνεδρίου Άλη Πασάς Ιβαρήμ στην εναρκτήριο ομιλία του έπλεξε το εγκώμιο της αιγυπτιώτικης ελληνικής χειρουργικής, διακηρύσσοντας παράλληλα τη χρησιμότητα της χειρουργικής μεθόδου του Πετρίδη. Νωρίτερα, το 1928 στο Διεθνές Συνέδριο Υγιεινής και Τροπικών Νοσημάτων του Καΐρου αποδείχθηκε πως η πρώτη επιστημονική παρατήρηση μετά μικροσκοπικών εξετάσεων της βιλχαρζιώσεως εν τη γυναικολογία δεν έγινε στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, αλλά στο Ελληνικό Νοσοκομείο Αλεξανδρείας από τον Πετρίδη. Γενικότερα εκτέλεσε και άλλες εργαστηριακές έρευνες, όπως επί του χολώδους τύφου και της ανευρέσεως των χολερικών δονακίων στο αίμα. Εκτός των εργαστηριακών εργασιών είχε δημοσιεύσει και ανακοινώσει σειρά ενδιαφέροντών κλινικών παρατηρήσεων.

Στην Αλεξάνδρεια υπήρξε πολύτιμος εμψυχωτής της ιατρικής κίνησης, χάρις της συμβολής του στο Ιατρικό Τμήμα του ελληνικού συλλόγου επιστημόνων ¨Πτολεμαίος¨, του οποίου επί σειρά ετών προέδρευσε. Εκτός από την επιστημονική του σταδιοδρομία είχε να επιδείξει εθνική και κοινωνική, με αποκορύφωμα τη συμβολή του στην επιτυχία του Ελληνικού ¨Κυανού Σταυρού¨, του οποίου υπήρξε από τους ιδρυτές, ενώ ήταν από τους οργανωτές του αγώνα κατά της φυματίωσης στην Αίγυπτο με σχετικές διαλέξεις και προβολές ταινιών.

Πέθανε στις 30/7/1936, αφήνοντας πίσω το γιο του, επίσης σπουδαίο ιατρό Παύλο Πετρίδη (1886-1949), ο οποίος εργάστηκε επί 40 χρόνια ως χειρουργός και ως Διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του κοινοτικού Ελληνικού Νοσοκομείου Αλεξανδρείας, συγγράφοντας πάνω από εκατό επιστημονικές εργασίες.

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ

ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ

Από τα μέσα Απριλίου του 1951 είχαν ξεκινήσει στο Κάιρο οι δοκιμές εφαρμογής της τηλεόρασης από μία Γαλλική Εταιρία και από την Radiodifusion Franscaise. Ο πρόχειρος σταθμός είχε στηθεί στον τρίτο όροφο κτιρίου δίπλα από το σιδηροδρομικό σταθμό του Μπαμπ ελ Λουκ, ενώ ψηλά σ΄ ένα κτίριο είχε τοποθετηθεί η κεραία, την οποία με ιδιαίτερη περιέργεια έβλεπαν οι περαστικοί.

Καθημερινά γίνονταν μία και δύο μεταδόσεις, που στην αρχή παρακολουθούσαν οι τεχνικοί, οι ειδικοί, μα και πολλοί περίεργοι. Συγκεκριμένα, δύο μηχανήματα τηλεοράσεως είχαν εγκατασταθεί στη μία αίθουσα, σε μία άλλη ήταν οι εγκαταστάσεις, μια τρίτη φιλοξενούσε τους τεχνικούς, ενώ επτά μικρές οθόνες είχαν εγκατασταθεί σε διάφορες αίθουσες όπου σαν σε αίθουσα κινηματογράφους παρακολουθούσαν οι φιλομαθείς.

Όλα τα σπίτια σε ακτίνα 10 χλμ. από το σταθμό μπορούσαν με ένα μηχάνημα λήψης να παρακολουθήσουν τις μεταδόσεις του πρόχειρου αυτού τηλεοπτικού σταθμού. Οι τυχεροί και εκλεκτοί όμως ήταν πολύ λίγοι. Μερικές προσωπικότητες με επικεφαλής το Βασιλέα Φαρούκ, τον πρωθυπουργό και μερικοί άλλοι είχαν στα σπίτια τους μηχανήματα λήψεως για να δουν το πρόγραμμα που μεταδιδόταν. Η κεραία που είχαν φέρει μαζί τους οι Γάλλοι ήταν μικρής εντάσεως, διότι η τηλεόραση τότε στην Αίγυπτο ήταν μονάχα δοκιμαστική και λίγο μετά ο πρόχειρος σταθμός θα διαλυόταν και οι Γάλλοι θα έφευγαν έως ότου κληθούν για κάτι μονιμότερο.

Εν τω μεταξύ η αίθουσα λήψης των εικόνων με τους ισχυρούς προβολείς και τα δύο μηχανήματα θύμιζε κινηματογραφικό στούντιο. Είχε στηθεί μια μικρή σκηνή, οι οπερατέρ είχαν λάβει θέσεις και ήταν έτοιμοι για τη μετάδοση. Σαν σε κινηματογραφική ταινία άρχιζε η παράσταση. Έπεφταν τα γράμματα με τον τίτλο ¨Τηλεόραση του Νείλου¨, το όνομα του σκηνοθέτη Γκαμάλ Μπέη Μαχγκούρ και σε λίγο ο εκφωνητής μετέδιδε σύντομα τις ειδήσεις. Κατόπιν μεταδίδεται ένα μικρό σκετσάκι με τίτλο ¨Ο Αιγυπτιακός Γάμος¨, με τους ηθοποιούς και τις χορεύτριες να εμφανίζονται λίγο πρόχειρα, αφού δοκιμές δεν γίνονταν. Χορός, τραγούδι και ζέστη που φτάνει τους 50 βαθμούς. Κατόπιν το λόγο έχει και πάλι ο εκφωνητής που αναγγέλλει το χορευτικό ζευγάρι Καστρινού - Ζώκκα. Είναι οι πρώτοι Έλληνες που λαμβάνουν μέρος στο πρόγραμμα της αιγυπτιακής τηλεόρασης. Δύο ωραιότατοι χοροί και οι θεατές να μένουν εκστατικοί από το θέαμα. Ακολουθεί μία ταινία, μέσω ενός ειδικού μηχανήματος. Μία ώρα κράτησε συνολικά η μετάδοση, ενώ ακόμα οι Καΐρινοί δεν μπορούσαν να καταλάβουν πως η εικόνα μεταδίδεται από τη μία αίθουσα στην άλλη.

          Ακολουθεί η Επανάσταση και η εξορία του Βασιλέως το 1952, η ανακήρυξη της Αιγυπτιακής Δημοκρατίας το 1953, η ανάληψη της εξουσίας από το Νάσσερ το 1954…κι η τηλεόραση μένει πίσω… Ως το Γενάρη του 1955 που διαβάζουμε πως αποφασίστηκε ότι η Αλεξάνδρεια θα ήταν η πρώτη πόλη της αιγυπτιακής δημοκρατίας που θα εγκαθίστατο σταθμός τηλεόρασης και για το σκοπό αυτό παραλήφθηκε η έπαυλη Μάλεκ Μπερ Τουσούν… Ακολουθεί και πάλι τηλεοπτική σιωπή, αφού το 1956 έχουμε την Κρίση του Σουέζ και το 1958 τη δημιουργία της Ηνωμένης Αραβικής Δημοκρατίας.

          Και φτάνουμε στα τέλη του 1959 οπότε η Αίγυπτος υπογράφει σύμβαση με τη Radio Corporation of Americaγια να παράσχει στη χώρα ένα τηλεοπτικό δίκτυο. Η κατασκευή του Ραδιοτηλεοπτικού Κέντρου στο Κτίριο Μασπέρο ολοκληρώθηκε το 1960 και στις 21 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς έλαβε χώρα η πρώτη εκπομπή της Αιγυπτιακής Τηλεόρασης, η οποία κράτησε 5 ώρες και περιλάμβανε απαγγελία του Κορανίου, ομιλία του Νάσσερ, τον εθνικό ύμνο και σύντομο δελτίο ειδήσεων.

          Κι όσα ακολούθησαν αποτελούν πλέον την ιστορία της αιγυπτιακής τηλεόρασης, σε μια σειρά της οποίας με τίτλο ¨Μαα ελ Αϊλα¨ (Με την Οικογένεια) που προβλήθηκε το 1960 – την πρώτη χρονιά της επίσημης παρουσίας της δηλαδή – σε σκηνοθεσία Αμπάς Κάμελ εμφανιζόταν και ο Αιγυπτιώτης θεατράνθρωπος Γιώργος Ιορδανίδης.

          Έτσι, οι Έλληνες και το 1951 και το 1960 είχαν το προνόμιο να εμφανιστούν στις αιγυπτιακές τηλεοπτικές οθόνες, πλάι στους σκαπανείς της Τηλεόρασης της Αιγύπτου.

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 15/5/1951, 4/1/1955 – en.wikipedia (2/1/2019)

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

Ο ΒΙΛΑΡ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

Ο Βιλάρ και το αλεξανδρινό ¨Belle Vue¨

¨Οι Περιπέτειες του Βιλάρ¨ είναι η παλαιότερη σωζόμενη ελληνική ταινία με υπόθεση, παραγωγής του 1924, γυρισμένη από τον Ούγγρο κινηματογραφιστή Τζόζεφ Χεπ, ο οποίος είχε έρθει στην Ελλάδα για λογαριασμό της Pathé. Σ΄ αυτήν πρωταγωνιστεί ο κωμικός του μιούζικ χωλλ Βιλάρ, το πραγματικό όνομα του οποίου ήταν Νίκος Σφακιανάκης, προσκληθείς για τον σκοπό αυτό στην Αθήνα.

Από την άλλη, το ¨Belle Vue¨ στη δεύτερη δεκαετία του 20^ου αιώνα ήταν ένα πολύ όμορφο και μοδάτο αλεξανδρινό ελληνικό κέντρο στο Σταθμό Ραμλίου με διευθυντή τον Γ. Σίμο.

Σ΄ αυτό λοιπόν, 10 ολόκληρα χρόνια πριν το γύρισμα της προαναφερθείσας ταινίας, είχε εμφανιστεί μπροστά στο ελληνικό κοινό ο περίφημος Βιλάρ, αφού όπως έχουμε ξαναγράψει η Αίγυπτος των Ελλήνων αποτελούσε μια αξιόλογη ¨πιάτσα¨ για θεατρίνους και γενικότερα για κάθε λογής θεάματα.

Έτσι, στις 6-19/9/1914 υπό τον τίτλο ¨Εις Έλλην κωμικός εις την Μπελβύ¨ διαβάζουμε στον ¨Ταχυδρόμο¨ της Αλεξανδρείας τα εξής χαρακτηριστικά, ως ένα μικρό ντοκουμέντο γεύσης ενός γνήσιου κοσμοπολιτισμού που δυστυχώς σήμερα αποτελεί μια μακρινή ξεθωριασμένη ανάμνηση :

¨Από προχθές φαιδρύνει την πυκνήν πελατείαν της Μπελβύ εις θαυμάσιος Έλλην κωμικός, ο υπό το ψευδώνυμον Βιλάρ, εκτελών ως τέλειος τύπος Γάλλου κομψότατα και ευφυέστατα παρισινά τραγουδάκια.

Ο Έλλην κωμικός διελθών από μικράς ηλικίας τα περισσότερα έτη της ζωής του εν Γαλλία, κατόρθωσε σήμερον να μη αναγνωρίζεται παρά ως Γάλλος καλλιτέχνης και χειροκροτείται καθ΄ εκάστην εσπέραν ενθουσιωδώς εις το πλουσιώτατον ρεπερτουάρ του¨.

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 6-19/9/1914 – flix.gr (23/5/2016)

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

ΣΤΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΤΟΥ 1944

Σ. Βέμπο και Ζ. Μπριλλάντη

Μπαίνοντας το καλοκαίρι του 1944, και συγκεκριμένα στις 25 Μαΐου, ο θεατράνθρωπος Στέλιος Χριστοφίδης, υπό το ψευδώνυμο ¨Διογένης¨, δημοσίευσε στον αλεξανδρινό ¨Ταχυδρόμο¨ το εξής σατυρικό κείμενο με τίτλο ¨Θεατρικό Κουτσομπολιό¨ :

¨Τώρα με του καλοκαιριού τα κυνικά τα καύματα

οι θίασοι υπόσχονται πως θα μας δείξουν…θαύματα,

με την επιθεώρηση λίγο θα μας δροσίσουν

και με τα καλαμπούρια τους θα μας…κρυολογήσουν.

Νέο θέατρο έχουν φτιάξει η Σοφία και το… σόι της,

εις το ύψος της θαν΄ πάλι, εάν κρίνουμε απ΄ το… μπόι της,

          και του Μίμη Τραϊφόρου του διέφυγε άθελα του

          και μας είπε πως στο σύμπαν θα φορέσει τα…γυαλιά του.

          Μα ο Λώρης σ΄ όλους λέγει με ευγένεια, με το γάντι :

          ¨Αφού έχω τη Ζαζά, η δουλειά θα βγει… μπριλάντι¨.

          Ο Λεμός χαλνά τον κόσμο απ΄ τις πρόβες – σε καλό του –

          κι από τις πολλές φωνές του έχει πρήξει το λαιμό του.

         

          Στο ¨Λυσέ¨ και ¨Μοασσάτ¨ και εις θόρυβο μεγάλο,

          όλο τρέχει ο Σαρολίδης απ΄ το ένα εις το άλλο

          και μ΄ αυτό το τρέξε-τρέξει θάναι πια πολύ συντόμως

          όχι πλέον θεατρώνης, αλλά… μαραθωνοδρόμος.

          Και φωνάζει ο Σαρολίδης : ¨Εγώ όλους θα τσακίσω,        

          και τον ένα και τον άλλο σε λιγάκι θα τους κλείσω,

          γιατί έχω θίασο λαϊκό, σπουδαίο, μερακλήδικο,

          και θα σας πως ένα μυστικό : Είμαι παιδί γουρλίδικο¨.

          Ας μεταφερθούμε λοιπόν στην αλεξανδρινή θεατρική σεζόν της εποχής, κι ας προσπαθήσουμε να δούμε τι θέλει να πει ο ποιητής…

          Κατ΄ αρχήν η Σοφία Βέμπο απέκτησε το θερινό θέατρο ¨Νασιονάλ¨ ή απλά ¨Θέατρο Βέμπο¨ επί της Κορνίς 63, στη στάση Καμπ Σεζάρ, ένα θέατρο εφάμιλλο των μεγαλύτερων αθηναϊκών αδελφών του. Η εναρκτήριος παράσταση του νέου θεάτρου είναι η επιθεώρηση του Μίμη Τραϊφόρου ¨Ζήτω ο Ρωμιός¨, σε μουσική Λεό Ραπίτη και με θίασο αποτελούμενο από τους Αλίκη Βέμπο, Μαίρη Σεργίδου, Νίκο Νεογένη, Γιάννη Ζαφειρόπουλο, Σ. Σταυρίδη, Γ. Νάκο, Π. Χρηστίδη, Μ. Μανωλιτσάκη, Λάμπη Πασχαλίδη, Μ. Βερμάτο, Α. Παπαδημητρίου, Ι Ευλογιάδη, κ.ά. Η παράσταση δε αυτή δόθηκε υπέρ των οικογενειών των επιστράτων Αλεξανδρείας.

          Το καλλιτεχνικό συγκρότημα των Ζαζάς Μπριλλάντη και Νίκου Λώρη εμφανίζεται αρχικά στο θέατρο ¨Μοασσάτ¨ με την επιθεώρηση του Σπ. Μεταξά ¨Φίνο Πράμα¨ και κατόπιν στο θερινό ¨Λούνα-Παρκ¨ με την επιθεώρηση ¨Η Εισβολή¨, με θίασο αποτελούμενο από τους Καίτη Βλαχοπούλου, Κική Πέρση, Κ. Κωνσταντίνου, Γ. Πολίτη, Ν. Λαΐδη, Π. Σταματιάδη, Λ. Λούλη, κ.ά.

          Η Μαίρη Γιατρά-Λεμού ιδρύει δικό της θίασο με σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή τον Αδαμάντιο Λεμό και προετοιμάζονται για το ανέβασμα 23 έργων με αφετηρία την Αλεξάνδρεια και το ¨Λούνα-Παρκ¨, για να ακολουθήσει περιοδεία σε όλη την Αίγυπτο. Στο θίασο συμμετέχουν οι Γ. Πολίτης, Κ. Μάγης, Αλ. Καλογιάνης, Γ. Νικολαΐδης, Κική Πέρση, Λ. Πασχαλίδης, Φ. Πασχαλίδου, Καίτη Βουτσάκη, Γιώργος Ιορδανίδης, Δ. Σταυριδάκης, κ.ά.

          Τέλος, έχουμε τα Ηνωμένα Θέατρα ¨Γαλλικού Λυκείου¨ στο σταθμό Λουτρών Σάτμπυ στο Ράμλι και ¨Μοασσάτ¨ με θεατρώνη τον Κίμωνα Σαρολίδη. Τα εγκαίνια του Θεάτρου του ¨Γαλλικού Λυκείου¨ έγιναν με την οπερέτα του Γ. Παπακωνσταντίνου ¨Πως γλεντούν οι γέροι¨, με πρωταγωνιστή τον Κ. Κωνσταντίνου και σουμπρέτα την Καίτη Βουτσάκη.

          Ο επίλογος του σατυρικού κειμένου του ¨Διογένη¨ που ως δήθεν μυστικό αναφέρει τον Σαρολίδη ως ¨παιδί γουρλίδικο¨ έχει να κάνει με το πόσο προληπτικός ήταν ο Σαρολίδης, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που κάποτε όταν προσέλαβε ένα μπαλέτο και μετά ανακάλυψε πως αποτελούταν από 13 χορεύτριες, έδιωξε τη μία…

          Έτσι κυλούσε λοιπόν ο θεατρικός χρόνος στην Αλεξάνδρεια του τότε, με τους Αιγυπτιώτες να έχουν πλείστες και αξιοσημείωτες θεατρικές επιλογές, ενώ πολλοί συμπολίτες τους συμμετείχαν – κυρίως ως ερασιτέχνες – στα θεατρικά σχήματα, όπως οι Καίτη Βουτσάκη, Γιώργος Ιορδανίδης, Λάμπης Πασχαλίδης, Νίκος Νεογένης, Κική Πέρση, Κώστα Μάγης, κ.ά.

Κι από του Σαρολίδη της πρόληψης την άρνηση

έχει στην Αλεξάνδρεια απομείνει μονάχα η ανάμνηση,

μα κι αν ο ονειρικός ο θίασος του ποιητή έχει περάσει

κανείς από τους ηθοποιούς δε λέει να γεράσει…

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 30/4/1944, 6/5/1944, 23/5/1944, 26/5/1944, 27/5/1944, 28/5/1944, 13/6/1944 – lemostheater.org(17/6/2018)

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ