ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΑΡΚΑΔΙΚΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ ¨MANNA¨

ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΕΣ

 

Στις 27/1/2025, στο αμφιθέατρο του Ωδείου Αθηνών, θα απονεμηθούν τα βραβεία GRAIL (Greek Architecture, Interiors, Lighting Awards), τα οποία έρχονται για να επιστεγάσουν την παγκόσμια κλάση των Ελλήνων αρχιτεκτόνων, designers και φωτιστών.

Η ιστοσελίδα ¨NewMoney¨ και ο Θανάσης Διαμαντόπουλος, μεταξύ των 40 έργων των φιναλίστ επέλεξαν και το Κ-Studio Manna που έχει προταθεί σε τρεις κατηγορίες.

Το Σανατόριο ¨Μάννα¨ είχε κτιστεί για να φιλοξενήσει ασθενείς που ήλπιζαν να θεραπευτούν από τα οφέλη της διαβίωσης μέσα στο ειδυλλιακό αρκαδικό δάσος. Η αναβίωση του κτιρίου απαίτησε την επαναπροσέγγιση των ίδιων αρχών φιλοξενίας και ευεξίας που ήταν σημαντικές και στον πρώτο κύκλο ζωής του. Το υπάρχον κέλυφος συμπληρώθηκε από ένα νέο κτίσμα που υψώθηκε στο αποτύπωμα ενός ερειπωμένου βοηθητικού παραρτήματος, και με την αποκατάσταση της οροφής κατά την οποία προέκυψε το επίπεδο της σοφίτας. Κάθε ένα από τα 32 δωμάτια του οργανώνεται σε ζώνες χάρη σε έναν ξύλινο χωρο-κάναβο.

Το κτίριο αποτελεί προστατευόμενο μνημείο μοναδικής σημασίας, αφού είναι θεμελιωμένο στις πρώτες δεκαετίες του περασμένου αιώνα από τη φιλάνθρωπο Άννα Μελά, με υψηλά πρότυπα για να στεγάσει σανατόριο. Αργότερα, όταν έπαψε να λειτουργεί σαν τέτοιο, υπέπεσε σε πλήρη εγκατάλειψη και αποδόμηση, παραμένοντας ένα κτίριο-φάντασμα μέχρι και λίγα χρόνια πριν. Ας σημειωθεί, πως είναι μετρημένα τα ξενοδοχεία της Ελλάδα που κουβαλούν ένα τέτοιο βαρύ ιστορικό φορτίο.

Το ¨Μάννα¨ στη σημερινή του μορφή και χρήση, σέβεται και συνδέεται άμεσα με την ιστορικότητα του, ενώ παράλληλα είναι εναρμονισμένο με τις τάσεις και τις ανάγκες του σύγχρονου hoteling, που πέρα από τις έντονες συμβολικές προεκτάσεις, αποτελεί ένα ναό για τους λάτρεις του ορεινού comfort.

Πως όλα αυτά τώρα συνδέονται με τους Αιγυπτιώτες ; Ο Γεώργιος Σπετσερόπουλος προσέφερε μεγάλα ποσά στο Δήμο Τριπόλεως. Με τον αδελφό του Δημήτρη έδωσαν 1.220.000 δρχ. στον έρανο για τη δημιουργία του ¨Σανατορίου της Μάνας¨ που ίδρυσε η αδελφή του Παύλου Μελά, Άννα Παπαδοπούλου στην Κορφοξυλιά, κοντά στον οικισμό Μαγούλινα της Γορτυνίας, το οποίο τελικά κτίστηκε το 1937. Για τον ίδιο σκοπό διάφοροι άλλοι Αιγυπτιώτες προσέφεραν 1.833.121 δρχ.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

1824 – 1924 - 2024

100 & 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ¨ΠΑΤΗΜΟ¨ ΤΗΣ ΚΑΣΟΥ

 

Η Ηρωική Νήσος Κάσος το 2024 τίμησε τα 200 χρόνια από το ολοκαύτωμα της από τον Αιγυπτιακό στόλο που κατ΄ εντολή της Υψηλής Πύλης, τον Ιούνιο του 1824, κατέστρεψε το νησί.

Εμείς θα γυρίσουμε το ρολόι της ιστορίας 100 χρόνια πίσω και συγκεκριμένα το Μάιο του 1924 για να δούμε πως εορτάστηκε η εν λόγω επέτειος στο Πορτ-Σάιτ, μια πόλη της Διώρυγας που εν πολλοίς και ανέτως μπορούσε να χαρακτηριστεί ως πόλη των Κασιωτών, αφού από το έτος κατασκευής του Καναλιού σχεδόν όλο το νησί είχε μεταναστεύσει εκεί ανταποκρινόμενο στη πρόσκληση για εργατικό δυναμικό του Φερδινάρδου ντε Λεσσέψ.

Κατ΄ αρχήν τελέστηκε μνημόσυνο στο Ναό της Μεταμορφώσεως για τους πεσόντες κατά την άλωση της Κάσου χοροστατούντος του Αγίου Πηλουσίου. Ο ναός ήταν πένθιμα διακοσμημένος, στο μέσο υπήρχε κενοτάφιο με δίσκο κολλύβων  και ολόγυρα στεφάνια κατατεθέντα από την Κασιακή Αδελφότητα και άλλα ελληνικά σωματεία, ενώ παρόντα ήταν τα διοικητικά συμβούλια των διαφόρων συλλόγων.

Κατόπιν, έλαβε χώρα το πολιτικό μνημόσυνο στην ευρεία αίθουσα των ελληνικών σχολών του Πορτ-Σάιτ. Ο ιατρός Φραγκούλης ανέβηκε στο βήμα και με περισσή μετριοφροσύνη παρέθεσε πόσα ηρωικά θαύματα επιτέλεσαν οι συμπατριώτες του Κάσιοι, καταλήγοντας πως όπως έφυγαν οι Τούρκοι, έτσι θα φύγουν και οι Ιταλοί. Ύστερα, το λόγο πήρε ο καθηγητής Τσιχλάκης, ο οποίος απήγγειλε κατάλληλο για την περίσταση ποίημα, ενώ μετά μίλησαν ο φαρμακοποιός Μιχαλόπουλος και ο νέος τότε ο Ε. Κακομανώλης.

Κάπως έτσι, τελείωσε το μνημόσυνο και όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά όλοι απήλθαν ¨υψαύχενες¨.

 

          Γυρνώντας πάλι το ιστορικό ρολόι, τώρα 100 χρόνια μετά στις 9/10/2024 ας καταγράψουμε όσα είπε ο Πρόεδρος της Βουλής Κωνσταντίνος Τασούλας στην αφιερωματική επιστημονική εκδήλωση ¨Το Ολοκαύτωμα της Κάσου¨ :

¨[…] Είναι άκρως ενδιαφέρουσα η περίπτωση της Κάσου. Άκρως ενδιαφέρουσα διότι έχει μέσα στο χρονικό εκείνων των ημερών του τέλους του Μαΐου του 1824 όλα τα στοιχεία που συγκροτούν τα γνωρίσματα του Έλληνα. Έχει τα στοιχεία του ηρωισμού, έχει τα στοιχεία της μικροπρέπειας - όχι εκ μέρους της Κάσου,  εκ μέρους εκείνων που όφειλαν να βοηθήσουν Κάσο - έχει τα στοιχεία της συμπαράστασης, έχει τα στοιχεία της αγνόησης, του διχασμού, της ανάτασης, του απίστευτου ηρωισμού και εν συνεχεία, έχει τα στοιχεία του σηκωμού.

Για να δούμε λίγο την μικρή εικόνα που πυκνά περιέχει όλα αυτά τα στοιχεία. Η πολιορκία της Κάσου εμένα μου θυμίζει σε μικρογραφία την πολιορκία της Κωνσταντινουπόλεως. Τριάντα κανόνια, εξακόσιοι Κάσιοι, λίγες εκατοντάδες Κρητικοί να αντιμετωπίσουν έναν τεράστιο στόλο αφιονισμένων Αιγύπτιων, οι οποίοι θέλανε να δηώσουν το νησί, αλλά όχι μόνο να δηώσουν το νησί αλλά να αποκτήσουν και ένα πάτημα στην Κάσο για τα μετέπειτα σχέδιά τους, ένα πάτημα ανεφοδιασμού για τα σχέδια τους μετά για την Πελοπόννησο.

Από την άλλη πλευρά, το νησί, οι κάτοικοι, οι αγωνιστές, οι επίμονοι αγωνιστές, οι οποίοι ζητούν βοήθεια από το βουλευτικό - είμαστε στον δεύτερο εμφύλιο της περιόδου της επαναστάσεως - επικλήσεις ανημποριάς οικονομικής, κι η βοήθεια δεν έρχεται. Η Κάσος μόνη σαν δεύτερη μικρή Κωνσταντινούπολη αντιμετωπίζει τα κύματα του εχθρού. Τελικά πέφτει. Η καταστροφή επέρχεται και ως εκ θαύματος, μέσα Ιουνίου,  ένας μεγάλος στόλος από τα ελληνικά νησιά που δεν είχαν τα μέσα έναν μήνα πριν,  πήγε στην Κάσο, υπό το ναύαρχο Σαχτούρη, στην Κάσο η οποία ακόμη καπνίζει από το παρανάλωμα το οποίο είχε προκληθεί.  Σώζουν κάποιους τραυματίες, σώζουν κάποιους δυστυχισμένους  και αυτός ο στόλος από τα ελληνικά νησιά, την ίδια στιγμή έχοντας φτάσει με καθυστέρηση στην Κάσο δεν κατευθύνεται στα Ψαρά, αλλά επιστρέφει πίσω μέσω Σαντορίνης.

Η εκδοχή που τελευταία παρουσιάστηκε στο περίφημο βιβλίο του Ρόντρικ Μπίτον είναι ότι ο λόγος που δεν βοηθήθηκε η Κάσος - πρέπει να τα λέμε αυτά, μη σας φοβίζει η αυτοκριτική, πρέπει να τα λέμε γιατί είναι καθαρτήριος η αυτοκριτική - είναι διότι λόγω του θανάτου του λόρδου Βύρωνος στο Μεσολόγγι τον Απρίλιο του 1824 δεν μπορούσε να εκταμιευθεί η πρώτη δόση του δανείου των 40 χιλιάδων λιρών που είχε φτάσει στη Ζάκυνθο, αλλά καθηλώθηκε λόγω του θανάτου του εγγυητή.

Η άποψη της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους της Εκδοτικής Αθηνών είναι χειρότερη. Λέει ότι υπήρχαν τα χρήματα αλλά επειδή βρισκόμαστε στη φάση ακριβώς αυτού του απίστευτου διχασμού - ήταν ο δεύτερος εμφύλιος - αυτά τα συμπτώματα του διχασμού δεν απελευθέρωσαν τις δυνάμεις και τις δυνατότητες που είχανε για να αμυνθούν στην Κάσο. Ασχέτως αιτίας το αποτέλεσμα είναι αυτό. Και εδώ βλέπει κανείς ταυτόχρονα και τα υψώματα και τα χαμηλώματα του ίδιου αγωνιζόμενου λαού τις ίδιες στιγμές. Και βλέπει κανείς και προσκυνά αυτόν τον λαό που παρά τις δυσκολίες του, παρά αυτά τα γνωρίσματα τα αντιφατικά, κατάφερε τελικά να επιτύχει την ανεξαρτησία του. Και ο σάλος ο διεθνής που προκλήθηκε από την καταστροφή της Κάσου έπαιξε και αυτός στο φιλελληνικό κίνημα τον ρόλο του για την υποβοήθηση της Ελλάδος.

Οι Κάσιοι τόσες γενιές πριν, απτόητοι, καθημαγμένοι αλλά  απτόητοι από την καταστροφή, συνέχισαν να πλάθουν τον μύθο της ζωής τους κεχαρισμένα τοις Θεοίς στην Αμοργό, στη Σύρο, στην Αλεξάνδρεια, στο Σουέζ και ήταν εκείνοι οι οποίοι το 1956 στο Σουέζ, ως πλοηγοί βοήθησαν την ελληνική εξωτερική πολιτική να βάλει χέρι και πλάτη στο καθεστώς Νάσερ που βοηθούσε την Κύπρο στον ΟΗΕ για να συνεχίσει η Αίγυπτος να ελέγχει το Σουέζ και να μην το ξαναπάρουν πίσω οι Αγγλογάλλοι.

Φανταστείτε η Ελλάδα του 1956 εν μέσω Ψυχρού Πολέμου αρνήθηκε να συνταχθεί με την Αγγλία και τη Γαλλία και συντάχθηκε με την Αίγυπτο. Και η τότε ηγεσία της Ελλάδος δεν παρέστησε ότι άσκησε υπερήφανη εξωτερική πολιτική. Έκανε σοβαρά τη δουλειά της γιατί η Αίγυπτος, ως ηγέτης χώρα του αραβικού κόσμου, βοηθούσε το Κυπριακό στον ΟΗΕ. Οι Κάσιοι πλοηγοί ήταν εκείνοι οι οποίοι με άλλους υλοποίησαν αυτή τη βοήθεια. Αυτά όλα τα διδάγματα που έρχονται ανάκατα μέσα από τις στάχτες της Κάσου είναι μια απόδειξη ότι η χώρα μας έχει απίστευτη ανθεκτικότητα και αν δεν είχε τα φαινόμενα που προηγουμένως σας περιέγραψα, αν δεν είχε αυτά τα φαινόμενα του φριχτού διχασμού, της φριχτής φιλονικίας και της φριχτής φιλοπρωτίας, φανταστείτε σε τι επίπεδα θα είχε εκτοξευθεί […]¨.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΣΤΑ ΠΕΡΙΧΩΡΑ ΤΟΥ ΖΑΓΑΖΙΚ

 

Το Ζαγαζίκ είναι μια αιγυπτιακή πόλη στο ανατολικό τμήμα του Δέλτα του Νείλου και συγκεκριμένα στο Κανάλι της Ισμαηλίας. Απέχοντας 85 χλμ. από το Κάιρο, αποτελεί πρωτεύουσα του κυβερνείου της Σαρκίας και από τα παλιά χρόνια ήταν κέντρο εμπορίου βάμβακος και σιτηρών.

          Η εγκατάσταση Ελλήνων εκεί εντοπίζεται περί το 1840, μια ελληνική παροικία που άκμασε δημιουργώντας Κοινότητα, εκκλησία, σχολείο, σωματεία και πλείστες επιχειρήσεις και εμπορικά καταστήματα, σε τέτοιο σημείο που όταν ο Χεδίβης Αμπάς (1892-1914) την επισκέφτηκε να ρωτήσει τον τότε Έλληνα Πρόξενο ¨αν το Ζαγαζίκ περιλαμβάνεται στην Αθήνα¨ !

          Προς επίρρωση των ανωτέρω, θα μεταφερθούμε σήμερα όχι στο Ζαγαζίκ, αλλά στα περίχωρα του και συγκεκριμένα στα 1929 όταν και διαβάζαμε πως η περιφέρεια του και κατ΄ επέκταση της Ελληνικής Κοινότητας περιλάμβανε 11 κωμοπόλεις : Χάγια ή Χεγιέ, Ιβραημία ή Μωραλία, Αμπού Χαμμάδ, Τελ ελ Κεμπίρ, Ινσάς, Μαχστούλ, Μπιλμπέϊς, Καφρ Σακρ μετά της Αμπού Σεκούκ στο νομό Σαρκίας και η Σιμπίν ελ Κανάτερ μετά της Νάουα στο νομό Γιαλουμπίας.

Η Χέγια, επέχουσα τη θέση της πανάρχαιας πόλης των Αχαιών, της οποίας το όνομα διατηρήθηκε παραφθαρμένο, εκείνη την εποχή είχε έναν μόνο Έλληνα κάτοικο, τον παντοπώλη Δημήτριο Ταμβάκη. Η νέα τότε κωμόπολη Ιβραημία αποτελούμενη από Πελοποννήσιους εξισλαμισμένους αιχμαλώτους που τοποθέτησε εκεί ο Ιμπραήμ Πασάς και γι΄ αυτό ονομάστηκε και Μωραλία, αριθμούσε 4 Έλληνες, τον γαιοκτήμονα Π. Λύδη, τον βαμβακέμπορα Ι. Πήττα, τον παντοπώλη και έμπορο Δ. Ρηγόπουλο και τον βαμβακέμπορο Μ. Ψάλτη. Οι κάτοικοι της διατηρούντες κατά το πλείστον ελληνικά ήθη και έθιμα, διακρινόμενοι για την ευπρέπεια και την καθαριότητα τους, έχοντας αμετάβλητη πελοποννησιακή όψη, αγαπούσαν και τιμούσαν τους Έλληνες καυχώμενοι για την ελληνική καταγωγή τους. Η Αμπού Χαμμάδ αποτελούσε μέρος της γης Ραμεσσή, της Γέσεμ της Παλαιάς Διαθήκης, αριθμούσε 4 Έλληνες, τον γαιοκτήμονα Αλ. Ασημακόπουλο και τους εμπόρους Απ. Καρατζά, Γ. Σπύρου και Γ. Ρουσιά. Η Μπιλμπέϊς είχε 2 Έλληνες, τους βαμβακέμπορο Αντ. Βουραζίλη και παντοπώλη Β. Κουβούλη. Η Τελ ελ Κιμπίρ, ονομαστό χωριό δια την εκεί ήττα το 1883 του Οράμπι από τους Άγγλους, η Ινσάς, η Μαχστούλ, η Καφρ Σακρ και η Αμπού Σεκούκ αριθμούσαν συνολικά 20 ελληνικές οικογένειες και η Σιμπίν ελ Κανάτερ που απείχε περί τη μισή ώρα από τα ερείπια της αρχαίας Λεοντοπόλεως είχε με τη Νάουα περί τις 30 ελληνικές οικογένειες, με τις 27 στο Σιμπίν ελ Κανάτερ.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΕΣ

 

Ανατρέχοντας σε δημοσιεύματα ειδήσεων των τελευταίων χρόνων, διαβάζουμε τα εξής :

Ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής Παρθένιος Γ΄ (1987-1996), ο οποίος χαρακτηρίστηκε ως ¨Ο Πατριάρχης των Διαλόγων¨, διετέλεσε Πρόεδρος από το 1991 του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών.

Το 2015 ετοιμάστηκε ¨Ο Ναός Όλων των Θρησκειών¨, ένα αρχιτεκτονικό στολίδι στον οικισμό Staroye Arakchino, στη Ρωσία. Πρόκειται στην ουσία για ένα συγκρότημα κτηρίων που ξεχωρίζει στον ορίζοντα από τους θόλους, τους μιναρέδες και τα καμπαναριά του, που εκπροσωπούν τη θρησκευτική αρχιτεκτονική των 12 μεγάλων θρησκειών του κόσμου.

Το 2021 έλαβαν χώρα τα εγκαίνια του Πατριαρχικού Κέντρου Μελετών και Διαλόγου, στην Πατριαρχική Μονή του Αγίου Γεωργίου Παλαιού Καΐρου, από τον Πάπα και Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Θεόδωρο Β΄, παρουσία εκπροσώπων από όλα τα Θρησκευτικά δόγματα, όπως Καθολικών, Αγγλικανών, Κοπτών και του Μεγάλου Μουφτή του Άζχαρ. Ο δε Πατριάρχης υπενθύμισε ότι με τον Ιμάμη από το Άζχαρ είναι ¨αδέλφια στο όνομα του Χριστού¨, ενώ αποκάλεσε την Κοπτική Εκκλησία ως ¨Αδελφή Εκκλησία¨ και χαρακτήρισε την παρουσία του Αρχιεπισκόπου της Αγγλικανικής Εκκλησίας ως μεγάλη τιμή.

Το 2024 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος δήλωσε πως συνιστά ¨σκάνδαλο¨ ο χωριστός εορτασμός του Πάσχα από Ορθόδοξους και Καθολικούς., ενώ απολύτως εναρμονισμένος και στον ίδιο τόνο, ο Πάπας Φραγκίσκος διακήρυξε  ότι ¨το Πάσχα ανήκει στον Χριστό, όχι στα ημερολόγια ημών των θνητών¨.

Οικουμενισμός τώρα, αποκαλείται η παγκόσμια κίνηση Χριστιανικών  εκκλησιών και ομολογιών που στοχεύουν στην αποκατάσταση της ενότητας των Χριστιανών σε ευχαριστιακή κοινωνία. Οι ρίζες του πρέπει να αναζητηθούν στον προτεσταντικό χώρο στα μέσα του 19^ου αι., οπότε κάποιες χριστιανικές ομολογίες ωθήθηκαν σε μία συσπείρωση και συνεργασία. Αυτή η ενωτική δραστηριότητα έλαβε οργανωμένη πλέον μορφή ως Οικουμενική Κίνηση τον 20^ο αι. και κυρίως το 1948 με την ίδρυση στο Άμστερνταμ του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών που εδρεύει στη Γενεύη. Σημαντική ώθηση στη δημιουργία της Οικουμενικής Κίνησης έδωσε και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ιδιαίτερα μάλιστα με το Διάγγελμα του 1920 που όπως αποδείχτηκε αποτέλεσε τη βάση και τον Καταστατικό χάρτη της συμμετοχής των Ορθοδόξων σε αυτή, αφού σχεδόν όλες οι Ορθόδοξες εκκλησίες ζήτησαν σταδιακά να γίνουν δεκτές ως μέλη του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Όσον αφορά στο οικουμενιστικό άνοιγμα του Βατικανού, η ανταπόκριση της Ορθοδοξίας υπήρξε θετική, με κύριο εκφραστή τον Τέκτονα Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα, ο οποίος συναντήθηκε με τον Πάπα Παύλο Στ΄ στα Ιεροσόλυμα το 1964 και προχώρησε μαζί του στην αμοιβαία άρση των αναθεμάτων του Σχίσματος του 1054, υποστηρίζοντας το ¨Διάλογο της Αγάπης¨.

 Η Ορθόδοξη Εκκλησία, λοιπόν, δεν αρνείται το διάλογο, αντιθέτως τον επιδιώκει. Η οικουμενική πορεία αποτελεί τη φύση και την παράδοση της. Εξάλλου, όπως έχει δηλώσει ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος Β΄ στην Αφρικανική Ήπειρο, την ήπειρο του μέλλοντος, όπως την χαρακτήρισε ο διατελέσας επί σειρά ετών Πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών μακαριστός Προκάτοχος και Πνευματικός του Πατέρας Πατριάρχης Παρθένιος Γ΄, το θέμα αυτό αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας. Και τούτο διότι οι αφρικανικοί λαοί, στο ρου των αιώνων, ασπάστηκαν την πίστη διαφορετικών θρησκειών, εκκλησιών και δογμάτων και επιζητούν, μέσα στην πολυμορφία του πολιτιστικού τους περιβάλλοντος, αλλά και των μεγάλων κοινωνικών, οικονομικών και εν γένει βιοτικών προβλημάτων τους, την ειρηνική συμβίωσή τους.

          Προς επίρρωση των ανωτέρω, όπου διαφάνηκε η καθοριστική συμμετοχή στο Οικουμενικό Κίνημα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και για να τονιστεί η πρωτοπορία των Αιγυπτιωτών και της Αιγυπτιακής Κοινωνίας εν γένει, θα ανατρέξουμε σε αιγυπτιώτικο δημοσίευμα του 1924, το οποίο αναδημοσιεύουμε για την ιστορική του σημασία :

          ¨Την Παρασκευή 9 Μαρίου 1924 είχον προσκηθεί εν Καΐρω πάντα τα μέλη της Αδελφότητος προς Ενότητα Πίστεως και παρέστησαν δεκάδες τινές εξ απασών των εν Αιγύπτω Χριστιανικών Εκκλησίων.

          Εκ μέρους της Ελληνικής Ορθοδόξου παρέστησαν εκ των μελών μεν ο αιδ. Αρχιμανδρίτης Γεννάδιος Γιανναγκάς, ο δικαστής κ. Βρυάκος, οι δικηγόροι Χαρ. Μουστάκας και Αγαμέμων Ζάχος, οι κ.κ. Καλομοίρης, Κ. Μαυρόπουλος και άλλοι.

          Κληθέντες παρέστησαν ως επισκέπται ο Πανιερώτατος Αρχιεπίσκοπος Σιναίου Πορφύριος μετά του αιδεσιμωτάτου Αρχιμανδρίτου Πορφυρίου.

          Έτσι, πάντες εν σώματι, ηγουμένου του Αγγλικανικού Επισκόπου Αιγύπτου και Σουδάν Λόρδου Γκουΐν, μετέβησαν εις τον παρακείμενον ναός της Θεοτόκου.

          Ο Ναός της Θεοτόκου του Κασρ ελ Ντουμπάρα είναι πολύ συμπαθής τοις Ορθοδόξοις. Πρώτον διότι φέρει το όνομα το σεπτόν της Παρθένου Μητρός του Θεού, τουθ΄ όπερ διαλύει τας υποψίας μερικών συγχεόντων την Αγγλικανικήν Εκκλησίαν προς τας Διαμαρτυρωμένων και νομιζόντων ότι η Παναγία Μαρία δεν κατέχει την δέουσαν θέσιν εν τη λατρεία των Αγγλικανών. Δεύτερον, διότι και η δι΄ είδους ¨τέμπλου¨ διαίρεσις προσεγγίζει την διασκευήν της προς την των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

          Εν τοιούτω Ναώ ακολουθία κοινή Χριστιανών εκ των διαφόρων Εκκλησιών ήτο εν ελπιδοφόρον προανάκρουσα της μελλούσης ενώσεως.

          Μετά τον εναρκτήριον ύμνον προσηυχήθη γενικώς και ειδικώτερον υπέρ της Ενώσεως των διεσκορπισμένων μελών του εν τη Εκκλησία Αποκαλυπτομένου Χριστού εις εξ εκάστης των Εκκλησιών.

          Πρώτος ο Ελληνορθόδοξος Αρχιμανδρίτης Γεννάδιος. Μετά ταύτα ανεγνώσθη περικοπή εκ της Επιστολής του Ουρανοβάμονος Παύλου προς Εφεσίους (κεφ. Δ΄, 1-13) ¨…εις οικοδομήν του σώματος του Χριστού μέχρι καταντήσωμεν αι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας και πληρώματος του Χριστού¨.

          Το ευχάριστον, ότι δια πρώτην φοράν όχι μόνον προσευχαί Ελληνιστί, αλλά και αναγνώσματα γίνονται. Ο κ. Βρυάκος παρακληθείς εδέχθη ν΄ αναγνώση την θαυμασίαν αυτήν περικοπήν ης την τελευταίαν παράγραφον ανεγράψαμεν ανωτέρω.

          Μετά τούτο ωμίλησεν ο Πρύτανις του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Δρ. Γουώτσον. Σπανίως εις 20 λεπτά της ώρας εγένετο ωραιοτέρα, περιεκτικωτέρα και διδακτικωτέρα ομιλία. Θαυμάζει τις πως λαϊκός ωμίλησε τόσον τελείως επί θρησκευτικού θέματος, αλλά λησμονούμεν τον ημέτερον Μ. Γαλανόν ;

          Ότι όμως ήτο τονωτικόν δια την μεταξύ των παρισταμένων Εκκλησιών συμπάθειαν και την ανακαίνισιν της παλαιάς μεταξύ των Χριστιανών Αγάπης ήτο το εξής : Εις λειτουργός εκ πέντε διαφόρων Εκκλησιών έκαμε παράκλησιν δια μίαν άλλην, εκτός της ιδικής του, Εκκλησίαν. Και η παράκλησις είχεν ως κείμενον τα ιδιαιτέραν έχοντα αντικείμενα δεήσεως.

          Ούτω πως δια τους Κόπτας προσηυχήθη ο Αγγλικανός Επίσκοπος. Δια τους Αρμενίους ο Δρ. Γουώτσον, Πρεσβυτεριανός. Δια τους Πρεσβυτεριανούς ο αιδεσιμότατος Ρίτμοντ Ιεραπόστολος Άγγλος. Δια τους Αγγλικανούς ο αιδεσιμότατος Κέλλευ Βεσλεϊκός.

Δια δε τους Έλληνας Ορθοδόξους ο ελληνομαθής Κανονικός Γ. Καίρντνερ. Αντικείμενον της δια τους Έλληνας παρακλήσεως ήτο τριπλούν : 1) Όπως η ιστορική Εκκλησία μας εκτελέση την υπό της Προνοίας ανατεθείσαν αυτή αποστολήν προς επέκτασιν της Βασιλείας του Θεού παρά τοις αγνοούσι τον Κύριον Ιησούν Χριστόν. 2) Υπέρ των προσφύγων της τελευταίας καταστροφής και όπως η Κοινωνία των Εθνών και τα ισχυρά κράτη λάβωσιν σύντονα μέτρα και επισπεύσωσι το σχετικόν δάνειον συντόμως. 3) Όπως ο Θεός οδηγεί τους Κυβερνώντας τα της Ελλάδος κατά τας δυσχερείς ταύτας ημέρας.

Τα 70 αυτά λεπτά κοινής άνευ δυσπιστιών συντάξεως χριστιανών ποθούντων την Ενότητα της Πίστεως και προσευχομένων προς τούτοις και δια την Κοινήν Χριστιανικήν Πρόοδον της Οικουμένης ήσαν κάτι αρεστόν τω Κυρίω και Ευλογίαι Αυτού άνωθεν θα ενισχύσωσι τους εργαζομένους προς Δόξαν Χριστού¨.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

Η ΜΕΤΑΚΟΜΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ

ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗ ΕΥΕΡΓΕΤΗ

ΠΑΝΤΑΖΗ ΒΑΣΣΑΝΗ

 

          Ο Πανταζής Βασσάνης – και όχι Παντελής – είχε γεννηθεί στην Πορταριά το 1830 από φτωχή οικογένεια. Το 1850 μετανάστευσε στην Αίγυπτο και εργάστηκε στις επιχειρήσεις των αδελφών Κασσαβέτη. Μετά το θάνατο τους εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Τάντα, όπου και επιδόθηκε σε εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις, αποκτώντας σημαντική περιουσία. Φιλάνθρωπος και φιλόπατρις, όταν πέθανε το 1891 άφησε στο Ελληνικό Κράτος το 60% της περιουσίας του, ήτοι 48.000 αγγλικές λίρες, από τις οποίες τα 500.000 χρυσά φράγκα θα χρησιμοποιούνταν για την ανέγερση Ναυτικής Σχολής, ενώ με τους τόκους των υπολοίπων θα στέλνονταν οι καλύτεροι μαθητές της στο εξωτερικό για μετεκπαίδευση.

          Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων άρχιζε να κτίζεται το 1901 και το 1905 δέχθηκε τους πρώτους μαθητές της. Όσο για το δεύτερο όρο της διαθήκης, το 1911 ρυθμίστηκαν τα προσόντα και ο τρόπος επιλογής, προσόντα που αναθεωρήθηκαν το 1938 για να μπορούν να στέλνονται στο εξωτερικό και μηχανικοί αξιωματικοί.

Ας σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια του Β΄ π.π. και συγκεκριμένα από τον Οκτώβριο του 1942 ως το Μάρτιο του 1945 η Σχολή λειτούργησε στην Αλεξάνδρεια, σε δύο ενοικιαζόμενες επαύλεις επί της οδού Μαλίκα Φαρίντα στην περιοχή Ζιζίνια, ένα δε γειτονικό οικόπεδο χρησιμοποιήθηκε ως γήπεδο αθλοπαιδιών. Προηγουμένως και για λίγους μήνες του 1942 η Σχολή λειτούργησε επί του θωρηκτού ¨Αβέρωφ¨ που ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της πόλης του Αλέξανδρου.

          Επίσης, για την ιστορία καταγράφεται πως το εκπαιδευτικό ιστιοφόρο ¨Άρης¨ (1927-28) που χρησιμοποίησε η Σχολή προήλθε κυρίως από κληροδότημα του επίσης Αιγυπτιώτη Γεωργίου Μηνιάκη ύψους 21.000 αγγλικών λιρών.

          Τώρα, μετά από χρονοβόρες προσπάθειες του Αρχηγείου Ναυτικού εντοπίστηκαν στην Αίγυπτο και μεταφέρθηκαν το 1971 στην Ελλάδα τα οστά του Πανταζή Βασσάνη, τα οποία και τοποθετήθηκαν στο κεντρικό κτίριο της Σχολής, κάτω από το άγαλμα του Μεγάλου αυτού Αιγυπτιώτη Ευεργέτη.

          Η αποκάλυψη του οστεοφυλακίου  έλαβε χώρα την 1/7/1972 και από το λόγο του τότε Διοικητή της Σχολής Πλοιάρχου Ιωάννη Φακίδη σταχυολογούμε τα εξής :

          […] ¨Την εποχήν εκείνην η αναγεννηθείσα πατρίς εστερείτο πόρων. Τα οικονομικά της ισχνά λόγω των εξωτερικών χρεών και των αλλεπαλήλων οικονομικών περιπετειών της, περιωρίζον την συμμετοχήν του κράτους εις δαπάνας τελείως απαραιτήτους και εις τομείς λίαν περιωρισμένους. Την αδυναμίαν του Κράτους να αντιμετωπίσει πολυδάπανα έργα κοινής ωφελείας εκάλυπτε δια δωρεών ο πατριωτισμός ευπόρων Ελλήνων. Έτσι, την ανάγκην αποκτήσεως μονίμου έδρας της Σχολής εκάλυψεν ο Π. Βασσάνης. […] Το όνομα του Βασσάνη περιελήφθη εις την διάλεκτον γενεών νέων δοκίμων, οι οποίοι χαριτολογούντες ωνόμαζον την Σχολήν ¨Βασσάνειον Ίδρυμα¨, όπου η λέξις ¨Βασσάνειον¨ έχει σχέση και με τον ευεργέτην, αλλά και με τα βάσανα των δοκίμων. Εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης λοιπόν, το Ναυτικόν επέτυχε μετά πολλάς προσπαθείας την εξ Αιγύπτου μεταφοράν των οστών του αειμνήστου ευεργέτου εις την πατρώαν γην. Ως καταλληλότερος δε τόπος δια την τοποθέτησιν των επελέγη το κεντρικόν κτίριον της Σχολής, το οποίον περισσότερον παντός άλλου είναι δια τους αξιωματικούς του Ναυτικού σύμβολον συμπνοίας και συναδελφότητος, τας οποίας η κοινή εκπαίδευσις και συμβίωσις γεννά και διατηρεί μεταξύ των μελών παντός τακτικού σώματος¨.

 

Σημείωση : Η εξαιρετική σειρά εποχής του Alpha ¨Grand Hotel¨ έχει γυριστεί στη Βασσάνειο Ναυτική Σχολή.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ !!!

 

33 ΑΙΓΥΠΤΙΩΠΟΥΛΑ ΗΤΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΟ

ΟΤΑΝ ΞΕΣΠΑΣΕ ΤΟ ΙΟΥΛΙΑΝΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΤΟΥ 1974

 

          Ο Μάρκος Κωνσταντινίδης, Πρώτος Γραμματέας Προεδρίας, ήταν ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες της επίθεσης κατά του Προεδρικού Μεγάρου από τους Ιουλιανούς πραξικοπηματίες. Το πρωί της 15/7/1974 βρισκόταν στο Προεδρικό Μέγαρο μαζί με μια ομάδα Αιγυπτιώπουλων από το Κάιρο που είχαν πάει στην Κύπρο σαν φιλοξενούμενοι του Προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και που η ξενάγηση και η φροντίδα τους είχαν ανατεθεί από το Μακαριότατο στον Κωνσταντινίδη.

          Ας δούμε λοιπόν πως περιγράφει εκείνες τις εφιαλτικές στιγμές, στιγμές άγνωστες στους περισσότερους, μέσα από σχετικό δημοσίευμα του σπανιότατου σήμερα περιοδικού της Λευκωσίας ¨Εικόνες¨ (τ. 34, 4-17/8/1978) :

          Εκείνη την ημέρα λοιπόν, πήγε στο Μέγαρο με λεωφορείο γύρω στις 8 συνοδεύοντας μια ομάδα από Ελληνόπουλα που ανήκαν στην Ορθόδοξη Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Καΐρου και που είχαν πάει στην Κύπρο στις 10 Ιουλίου για 15ήμερη παραμονή σαν φιλοξενούμενα του Μακαρίου, στα πλαίσια της πολιτικής του για την ενίσχυση των δεσμών της ομογένειας του εξωτερικού με την Κύπρο. Την ομάδα αποτελούσαν 33 αγόρια και κορίτσια ηλικίας 14-17 ετών. Εξαίρεση ήταν μόνο ένα κορίτσι ηλικίας 21 χρονών. Μαζί τους ήταν και ο διευθυντής τους Γεώργιος Βαλλάς. Σύμφωνα με το πρόγραμμα τους τα Ελληνόπουλα του Καΐρου ανέβηκαν το πρωί της 15/7/1974 στο Προεδρικό Μέγαρο για να υποβάλουν τα σέβη τους στον Μακάριο και να τον ευχαριστήσουν για τη φιλοξενία.

          Ενθουσιασμένα από την παραμονή τους στο νησί, ξεκίνησαν από το Μέλαθρο Ευγηρίας όπου φιλοξενούνταν, ντυμένα στα γιορτινά τους και φτάσανε στο Μέγαρο χωρίς να αντιληφθούν τίποτε περίεργο. Ακολούθησαν τον Κωνσταντινίδη ως την αίθουσα υποδοχής, ενώ μαζί τους είχαν κι ένα μικρό τραπεζάκι κεντημένο με σεντέφι που θα το πρόσφεραν στον Μακαριότατο.

          Σε λίγο μπήκε ο Μακάριος και η αίθουσα γέμισε με χειροκροτήματα. Ένα-ένα τα παιδιά του φίλησαν το χέρι και πάρθηκαν μερικές αναμνηστικές φωτογραφίες, ενώ του μετέφεραν πόσο όμορφα περνούσαν στο πανέμορφο νησί. Ο Βαλλάς ετοιμάστηκε για τη σύντομη προσφώνηση, αλλά δεν πρόλαβε να πει λέξη… Τα όπλα άρχισαν να βάλλουν κατά του Μεγάλου, σαν χαλάζι που έπεφτε στα τζάμια. Αφού βεβαιώθηκαν περί τίνος πρόκειται, ο Μακάριος μίλησε στα παιδιά δίνοντας τους θάρρος και πως εκείνα δεν έπρεπε να φοβούνται γιατί άλλος ήταν ο στόχος, και μετά αποτραβήχθηκε στο γραφείο του. Οι υπόλοιποι με τα παιδιά μαζεύτηκαν σε μια γωνιά στο δυτικό άκρο του διαδρόμου, κοντά στο γραφείο του Μακάριου και μαζί τους ενώθηκαν και άλλα μέλη του προσωπικού. Τα πυρά πύκνωναν, οι σφαίρες έσπαζαν τα τζάμια και καπνοί θόλωναν την ατμόσφαιρα. Η ολιγάριθμη φρουρά ανταπέδιδε τα πυρά με αυταπάρνηση. Ο Μακάριος ήρεμος εκινείτο από το γραφείο του προς αυτούς, έδινε οδηγίες, προσπαθούσε να εμπνεύσει θάρρος. Το τηλέφωνο είχε κοπεί. Το Μέγαρο ήταν απομονωμένο. Τα πυρά γίνανε καταιγιστικά και οι εκρήξεις σφοδρότερες. Τα παιδιά πεσμένα στο έδαφος, ξέσπασαν σε κλάματα. Ο Μακάριος έμεινε κοντά τους για μισή ώρα και μετά δεν τον ξαναείδαν.

          Το κακό συνεχιζόταν και τώρα προστέθηκε κι ο θόρυβος των τανκς. Ήταν πλέον αιχμάλωτοι. Οι πόρτες παραβιάστηκαν και δύο στρατιώτες με οπλοπολυβόλα μπήκαν αγριεμένοι στο διάδρομο, ανοίγοντας πυρ πάνω από τα κεφάλια τους. Κατόπιν τους υποχρέωσαν να βγουν έρποντας από την ανατολική έξοδο. Πέρασαν πάνω από τζάμια και χαλάσματα, μέχρι να τους διατάξουν να ξαπλώσουν μπρούμυτα στη φλογισμένη από τον ήλιο άσφαλτο του δρόμου. Τους είχαν θέσει υπό περιορισμό. Διψασμένοι και εξαντλημένοι έμειναν εκεί για πολλή ώρα. Μερικά κορίτσια έπαθαν εγκαύματα από την καυτή άσφαλτο. Κι ενώ ο Κωνσταντινίδης κόντευε να λιποθυμήσει από τη ζέστη, ένα Αιγυπτιώπουλο του σκέπασε το πρόσωπο με το πουκάμισο του…Το μεσημέρι τους διέταξαν να μπουν σε στρατιωτικά οχήματα, για να πάνε για σύντομη ανάκριση στο Αρχηγείο. Εκεί τους ντόπιους τους κατέβασαν, ενώ τα παιδιά με τον Κωνσταντινίδη όχι, μόνο τον Βαλλά.

          Πέρασε αρκετή ώρα μέχρι να τους ειδοποιήσουν πως ήταν ελεύθεροι. Το φορτηγό τους άφησε στο τότε κέντρο ¨Κοσμοπόλιταν¨. Με πολλές προφυλάξεις, άφησαν τους κεντρικούς δρόμους όπου κυκλοφορούσαν τεθωρακισμένα και πήραν τις παρόδους και τα χωράφια. Είχε έρθει το ηλιοβασίλεμα όταν συνάντησαν ένα διάκο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, τον οποίο ο Κωνσταντινίδης παρακάλεσε να συνοδεύσει τα παιδιά ως το Μέλαθρο Ευγηρίας.

          Την άλλη μέρα πήγε και τα είδε, όπως και τις άλλες μέρες. Τι θα έκαναν όμως, πως θα έφευγαν ; Οι συγκοινωνίες είχαν εξαρθρωθεί, τα καταστήματα και η τροφοδοσία ήταν προβληματικά, και κυρίως δεν υπήρχαν χρήματα. Ευτυχώς τους κάλυψε ο υπεύθυνος του Μελάθρου Χριστάκης Αγαπίου, ενώ τα παιδιά δεν εξέφρασαν κανένα παράπονο. Και μετά από αγωνίες, τρεχάματα και παρακλήσεις βρέθηκε η ευκαιρία. Τα Αιγυπτιώπουλα έφυγαν αεροπορικώς για Κάιρο το πρωί της 19^ης Ιουλίου. Φάνηκαν πολύ τυχερά. Το άλλο πρωί, 20 Ιουλίου, ξέσπασε η καταιγίδα του Τουρκικού Αττίλα…

         

Σημείωση 1 : Να θυμίσουμε πως το πραξικόπημα της 15/7/1974 στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου και μερίδα στελεχών του ΕΟΚΑ Β΄, κατ΄ εντολή της Χούντας των Συνταγματαρχών του Δημήτρη Ιωαννίδη, με σκοπό την ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και την επίτευξη ένωσης με την Ελλάδα.

 

Σημείωση 2 : Ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών Ισμαήλ Φάχμυ, σχολιάζοντας το πραξικόπημα στην Κύπρο, δήλωσε ότι ο Πρόεδρος Σαντάτ παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Κύπρο. Όλος ο κόσμος, τόνισε, πρέπει να δράσει για να διατηρηθεί η ανεξαρτησία και η σταθερότητα στο νησί.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

 

ΤΟ ΘΩΡΗΚΤΟ ΑΒΕΡΩΦ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΡΤ-ΣΑΪΤ

 

          

            Είναι γνωστό πως η Βασιλική Οικογένεια και η Εξόριστη Κυβέρνηση της Ελλάδας φιλοξενήθηκαν στην Αίγυπτο κατά τον Β΄π.π. και συγκεκριμένα από το 1941 ως το 1944. Το δε θωρηκτό Αβέρωφ – δωρεά του Αιγυπτιώτη Μεγάλου Ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ – ήταν από τα λίγα ελληνικά πλοία που κατόρθωσε να φτάσει σώο στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας

          Προ της αναχωρήσεως τους λοιπόν το 1944, ο Κυβερνήτης του Αβέρωφ Πλοίαρχος Π. Κώνστας έστειλε μια θερμή ευχαριστήρια επιστολή στην Ελληνική Κοινότητα Πορτ-Σάιτ που αντανακλά τα ευγνώμονα αισθήματα όλου του ελληνικού ναυτικού, επιστολή που για την ιστορία δημοσιεύουμε κατωτέρω.

          ¨Αξιότιμε κ. Πρόεδρε,

          Λυπούμε εξαιρετικά, διότι λόγω εσπευσμένου απόπλου του πλοίου, δεν έχω τον χρόνον να έλθω να σας αποχαιρετήσω.

          Επιθυμώ εξ ονόματος των αξιωματικών, υπαξιωματικών και του πληρώματος του ¨Αβέρωφ¨ να ευχαριστήσω θερμώς τόσον εσάς, όσο και την Κοινότητα, δι΄ όσα δια το πλοίον μας εκάματε, ως και δια την φιλοξενίαν και τα φιλόστοργα αισθήματα, τα οποία η ενταύθα Παροικία επέδειξε προς όλους μας, διαρκούσης της περιπετείας ταύτης της Πατρίδος μας.

          Παρακαλώ, διαβεβαιώσατε την ενταύθα Ελληνικήν Παροικίαν ότι δεν θα λησμονήσωμεν υψώντες την Σημαίαν μας επί του Ιερού Βράχου της ακροπόλεως, να στρέψωμεν τον νουν μας προς το ωραίον και συμπαθητικόν Πορτ Σάιτ¨.

 

Μετά τιμής

Ο Κυβερνήτης Π. Κώνστας

26/8/1944

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Ο Καζαντζάκης και το έργο του δεν ήταν άγνωστα στην Αίγυπτο, αφού συνεργασίες του δημοσιεύονταν στα σπουδαία αλεξανδρινά περιοδικά ¨Γράμματα¨ (1911 - 1921) και  ¨Νέα Ζωή¨ (1904 - 1927). 

Στις αρχές του 1927 ο Νίκος Καζαντζάκης  ξεκινά ένα ταξίδι στην Αίγυπτο και το Σινά, απεσταλμένος της εφημερίδας ¨Ελεύθερος Λόγος¨. Η γλυκιά ομορφιά του Νείλου και ο δύσκολος αγώνας των φελάχων τον συναρπάζουν. Επισκέπτεται τις Πυραμίδες και την Άνω Αίγυπτο, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου έχει μια σημαντική συνάντηση με τον Καβάφη. Το Φεβρουάριο του 1927 πηγαίνει στο Σινά, όπου μένει μισό περίπου μήνα.

Τις εντυπώσεις του από αυτό το ταξίδι τις δημοσιεύει στον ¨Ελεύθερο Λόγο¨ (3-4/3-5/1927) και τις καταγράφει στο βιβλίο ¨Ταξιδεύοντας : Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά¨ που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά στην Αλεξάνδρεια από τις εκδόσεις ¨Σεράπειον¨.

Σ΄ αυτό περιλαμβάνει και τα της γνωριμίας του με τον Καβάφη ως εξής :

¨Η πιο εξαιρετική πνεματική φυσιογνωμία της Αιγύπτου είναι χωρίς άλλο ο ποιητής Καβάφης. Στο μεσόφωτο του αρχοντικού σπιτιού του προσπαθούσα να διακρίνω τη μορφή του. Ανάμεσά μας είναι ένα μικρό τραπεζάκι, γιομάτο ποτήρια με χιώτικη μαστίχα κι ουίσκι –και πίνουμε. Μιλούμε για πλήθος πρόσωπα κι ιδέες, γελούμε, σωπαίνουμε, και πάλι αρχίζει, με κάποια προσπάθεια, η κουβέντα. Εγώ πολεμώ να κρύψω στο γέλιο τη συγκίνηση και τη χαρά μου. Να ένας άνθρωπος μπροστά μου, άρτιος, που τελεί τον άθλο της τέχνης με υπερηφάνεια και σιωπή, αρχηγός ερημίτης, κι υποτάσσει την περιέργεια, τη φιλοδοξία και τη φιληδονία στον αυστηρό ρυθμό μιας επικούρειας ασκητικής. Έπρεπε να είχε γεννηθεί στο 15ο αιώνα στη Φλωρεντία, καρδινάλιος, μυστικοσύμβουλος του Πάπα, έκτακτος απεσταλμένος στο Παλάτι του Δόγη, στη Βενετία, και επί πολλά χρόνια, –πίνοντας, αγαπώντας, χαζεύοντας στα κανάλια, γράφοντας, σωπαίνοντας– να διαπραγματεύεται τις πιο σατανικές και πολύπλοκες και σκανδαλώδεις υπόθεσες της καθολικής Εκκλησίας. Ξεχωρίζω στα σκοτεινά, πάνου στο ντιβάνι, τη φυσιογνωμία του –πότε όλο έκφραση μεφιστοφελική κι ειρωνεία και τα ωραία μαύρα μάτια του ξάφνου αστράφτουν μόλις πέσει απάνω τους μια μικρή αχτίδα από το φως των κεριών, και κάποτε πάλι γέρνει, όλο φινέτσα, παρακμή και κούραση. Η φωνή του είναι γεμάτη ακκισμούς και χρώμα –και χαίρουμαι με τέτοια φωνή να διατυπώνεται η πονηρή, όλο κοκεταρία, βαμμένη, στολισμένη γραία αμαρτωλή ψυχή του. Έτσι που για πρώτη φορά τον βλέπω απόψε και τον ακούω, νιώθω πόσο σοφά μια τέτοια πολύπλοκη, βαρυφορτωμένη ψυχή της άγιας παρακμής κατόρθωσε να βρει τη φόρμα της –την τέλεια που της ταιριάζει– στην τέχνη και να σωθεί. Ο εξωτερικά πρόχειρος μα σοφά μελετημένος στίχος του Καβάφη, η θεληματικά αλλοπρόσαλλη γλώσσα του, η απλοϊκή ρίμα του, είναι το μόνο σώμα που μπορούσε πιστά να περικαλύψει και να φανερώσει την ψυχή του. Σώμα και ψυχή στα τραγούδια του είναι ένα. Σπάνια στην ιστορία της φιλολογίας μας μια τέτοια ενότητα υπήρξε τόσο οργανικά τέλεια. Ο Καβάφης είναι από τα τελευταία άνθη ενός πολιτισμού. Με διπλά, ξεθωριασμένα φύλλα, με μακρό ασθενικό κοτσάνι, δίχως σπόρο. Ο Καβάφης έχει όλα τα τυπικά χαραχτηριστικά ενός εξαιρετικού ανθρώπου της παρακμής – σοφός, ειρωνικός, ηδονιστής, γόης, γιομάτος μνήμη. Ζει σαν αδιάφορος, σα θαρραλέος. Κοιτάζει ξαπλωμένος σε μια μαλακή πολυθρόνα από το παράθυρό του και περιμένει τους Βαρβάρους να προβάλουν. Κρατάει περγαμηνή με λεπτά καλλιγραφημένα εγκώμια, είναι ντυμένος γιορτάσιμα, βαμμένος με προσοχή, και περιμένει. Μα οι βάρβαροι δεν έρχουνται, κι αναστενάζει κατά το βράδυ, ήσυχα, και χαμογελά ειρωνικά για την απλοϊκότητα της ψυχής του να ελπίζει. Κοιτάζω απόψε και χαίρουμαι τη γενναία αυτή ψυχή που αποχαιρετά αργά, παθητικά, χωρίς δύναμη και χωρίς λιποψυχία, την Αλεξάνδρεια που χάνει. Μα δεν πίνετε καθόλου! Είναι χιώτικη, σας ορκίζουμαι! Γιατί σωπάσατε; Σκύβει και μου γιομίζει το ποτήρι, και το μάτι του για μια στιγμή έλαμψε με σαρκασμό κι ευγένεια. Μα εγώ σώπαινα, γιατί συλλογίζουμουν το θαμαστό του τραγούδι Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και δεν του αποκρινούμουν, γιατί το έλεγα σιγά σιγά απομέσα μου¨.

          Ένα άλλο βιβλίο που εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1946 είναι και το ¨Η Κρήτη : Πως την ηύρα μετά την απελευθέρωση της¨, μια ραδιοφωνική ομιλία του Καζαντζάκη που εξέδωσε η Κρητική Αδελφότητα της πόλης. Και είναι αυτή η Αδελφότητα που το 1955, επί προεδρίας του Θεμ. Μάρκου, είχε απευθύνει στον Καζαντζάκη που βρισκόταν τότε στη γαλλική Αντίμπ θερμή επιστολή υποστήριξης στο γνωστό πρόβλημα με την Εκκλησία που είχε προκύψει.

          Δεν γνωρίζουμε αν άλλο έργο του παίχτηκε σε θέατρο της Νειλοχώρας. Πάντως στις 18 και 23 Ιουνίου του 1966 στη σκηνή της Ελληνικής Λέσχη Σουέζ οι εκεί Ελεύθεροι Ερασιτέχνες ανέβασαν σε σκηνοθεσία Ντίνου Νικηταρίδη το μονόπρακτο του ¨Μαριώ¨. Εκτός του ίδιου του σκηνοθέτη, έπαιζαν ακόμη η Φωφώ Νικηταρίδη, ο Μηνάς Σακελλαρίδης, η Μ. Κωνσταντινίδου και ο Γ. Χατζησταύρος, ενώ η διοργάνωση αυτής της βραδιάς μονοπράκτων οφειλόταν στην Αγαθοεργό Συμαϊκή Αδελφότητα Σουέζ.

          Η Χώρα των Πυραμίδων όμως υπάρχει και σ΄ ένα ακόμη έργο του Καζαντζάκη, την ¨Οδύσσεια¨, που κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1938. Σ΄ αυτή 3 ραψωδίες (Ι,Κ,Λ,) είναι αφιερωμένες στην Αίγυπτο. Για παράδειγμα ο Νείλος (¨ο μέγας ποταμός¨) αναφέρεται πολλές φορές στην ραψωδία Ι. Ας δούμε όμως ενδεικτικά πως περιγράφεται το ξύπνημα ενός αιγυπτιακού χωριού :

          ¨Τα λασπερά χαμόσπιτα ανοίγαν, κι οι κοπελιές προβαίναν, στ΄ ορθό κεφάλι τους σοζυγιαστά, τη στάμνα ανακρατώντας, και κατεβαίνουν σφικτοκάπουλες, στον όχτο να γεμίσουν. Κι οι γριές στα χαμοδώματα άπλωναν, το ρούσο αραποσίτι. Στ΄ αμμουσερά τοιχιά το αγιόκλημα, γλυκά μοσχοβολούσε, κι έσμιγε η μελοπίπερη ευωδιά, με της κοπριάς το βόχα. Γονατισμένοι οι γέροι στις αυλές, την όψη τους γυρνούσαν, πλημμυρισμένοι φως, προσηλιακά, στο μέγα αφέντη ήλιο. Κι η προσοχή στρατάριζε αγανά, στα τρεμουλά τους χείλια. Αγουροξύπνητοι ανοίγαν οι νιοι, τις πόρτες στα ζευγάρια¨.

          Για την ιστορία τέλος, θα πρέπει να καταγραφεί η σχέση του Καζαντζάκη με το σχολικό αναγνωστικό το καλούμενο ¨Μεγάλο Σχέδιο¨ : Όταν ο καθηγητής Γρηγ. Πετρώνδας διορίστηκε από την Κοινότητα Αλεξανδρείας επιθεωρητής των δημοτικών της σχολείων, έπεισε τους ταγούς της να γραφτούν για τα Αιγυπτιώπουλα αναγνωστικά βιβλία που να σχετίζονται με την Αίγυπτο. Αφού συμφώνησαν ο Πετρώνδας με τον βιβλιοπώλη Αθ. Μαρσέλο, για το βιβλίο της Δ΄ Τάξης σκέφτηκαν τον Καζαντζάκη, τον οποίο γνώριζε ο δεύτερος. Εκείνος δέχθηκε με προθυμία, αφού συχνά έγραφε σχολικά βιβλία για οικονομικούς λόγους. Πράγματι, ο Καζαντζάκης έγραψε ένα αριστουργηματικό κείμενο, στο οποίο όμως η Εκπαιδευτική Επιτροπή πρότεινε κάποιες τροποποιήσεις με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να εξοργιστεί. Τελικά και μετά από σχετική αλληλογραφία, ο Καζαντζάκης πείστηκε να κάνει τις εν λόγω τροποποιήσεις η δεύτερη σύζυγος του Ελένη Σαμίου και να υπογράψει εκείνη το βιβλίο, αφού είχαν ανάγκη τα χρήματα. Έτσι, το Αναγνωστικό ¨Το Μεγάλο Σχέδιο¨, που προωθεί την ελληνοαιγυπτιακή φιλία και τη συνεργασία Αιγυπτιωτών και Αιγυπτίων, κυκλοφόρησε στα σχολεία με το όνομα της Ελ. Σαμίου και του εκδότη Αθ. Μαρσέλου…

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

¨ΕΦΥΓΕ¨ ΚΙ Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΓΗΣ

Στις 9/10/2024 ¨έφυγε¨ ο γνωστός Αιγυπτιώτης Αλεξανδρινός Αβερωφίτης και καλός φίλος Βασίλης Βαγής.

Με καταγωγή από τη Λήμνο, γιος της Μαρίκας και του Παύλου Βαγή, είχε γεννηθεί στην Ιμπραημία της Αλεξάνδρειας στις 28/9/1940. Ο παππούς του είχε καφεκοπτείο στη Μανσούρα, ενώ ο πατέρας του ήταν μεταφραστής γαλλικών και αραβικών στα Μικτά Δικαστήρια, καθώς και λογιστής. Φοίτησε στην Αβερώφειο Σχολή, ενώ συμμετείχε σε αρκετές ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις μαζί με τους Ζώτο, Αθερινό, Κατακουζηνό και Κατέρη.

Το 1961 επαναπατρίστηκε απασχολούμενος σε διάφορες δουλειές και ξενοδοχεία, ενώ τελείωσε και τεχνική σχολή ηλεκτρονικών. Στη συνέχεια μετανάστευσε στη Γερμανία, έμαθε τη γλώσσα και εργάστηκε σε εργοστάσιο μεταλλουργίας με πρέσες. Κατόπιν, πήγε στο Ντόρμουντ και ως ραδιοτεχνίτης πλέον δούλεψε στο τμήμα επισκευών του εργοστασίου τηλεοράσεων Gretz. Μετά μεταφέρθηκε στη Φρανκφούρτη στο εργοστάσιο Car Dieswelgesellschuft και ύστερα με υποτροφία στο Αμβούργο στο Noddeutsche Rundfunk, όπου εργάστηκε σε όλα τα τμήματα ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Παράλληλα, απασχολήθηκε ως ηχολήπτης σε μεγάλες ορχήστρες όπως του James Last και ως floor manager κοντά σε καλλιτέχνες όπως η Μούσχουρη και η Λέανδρος.

Με γερμανικό πιστοποιητικό πως μπορεί να εργαστεί σε διευθυντικές θέσεις, επέστρεψε το 1967 στην Ελλάδα, κι αφού δούλεψε για λίγο στο ξενοδοχείο ¨Astor¨, προσλήφθηκε ως εκφωνητής ραδιοφώνου στην ΕΥΡ μένοντας για 32 χρόνια ως τη συνταξιοδότηση του.

Υπήρξε πρωτεργάτης της ίδρυσης του Συνδέσμου Αποφοίτων Αβερωφείου Γυμνασίου Αλεξανδρείας, με 35 ταξίδια στην Αίγυπτο και 2 συνέδρια στο ενεργητικό του, ενώ ήταν ο ιθύνων νους στην συγκέντρωση χρημάτων, κατασκευή και μεταφορά του Αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια, το οποίο και τοποθετήθηκε σε κεντρική πλατεία της πόλης κάνοντας υπερήφανους όλους τους Αιγυπτιώτες.

Καλό ταξίδι Βασίλη, κι εκεί που πας ρώτησε αν ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος…

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ