Η ΜΕΤΑΚΟΜΙΔΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ

ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗ ΕΥΕΡΓΕΤΗ

ΠΑΝΤΑΖΗ ΒΑΣΣΑΝΗ

 

          Ο Πανταζής Βασσάνης – και όχι Παντελής – είχε γεννηθεί στην Πορταριά το 1830 από φτωχή οικογένεια. Το 1850 μετανάστευσε στην Αίγυπτο και εργάστηκε στις επιχειρήσεις των αδελφών Κασσαβέτη. Μετά το θάνατο τους εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Τάντα, όπου και επιδόθηκε σε εμπορικές και γεωργικές επιχειρήσεις, αποκτώντας σημαντική περιουσία. Φιλάνθρωπος και φιλόπατρις, όταν πέθανε το 1891 άφησε στο Ελληνικό Κράτος το 60% της περιουσίας του, ήτοι 48.000 αγγλικές λίρες, από τις οποίες τα 500.000 χρυσά φράγκα θα χρησιμοποιούνταν για την ανέγερση Ναυτικής Σχολής, ενώ με τους τόκους των υπολοίπων θα στέλνονταν οι καλύτεροι μαθητές της στο εξωτερικό για μετεκπαίδευση.

          Η Σχολή Ναυτικών Δοκίμων άρχιζε να κτίζεται το 1901 και το 1905 δέχθηκε τους πρώτους μαθητές της. Όσο για το δεύτερο όρο της διαθήκης, το 1911 ρυθμίστηκαν τα προσόντα και ο τρόπος επιλογής, προσόντα που αναθεωρήθηκαν το 1938 για να μπορούν να στέλνονται στο εξωτερικό και μηχανικοί αξιωματικοί.

Ας σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια του Β΄ π.π. και συγκεκριμένα από τον Οκτώβριο του 1942 ως το Μάρτιο του 1945 η Σχολή λειτούργησε στην Αλεξάνδρεια, σε δύο ενοικιαζόμενες επαύλεις επί της οδού Μαλίκα Φαρίντα στην περιοχή Ζιζίνια, ένα δε γειτονικό οικόπεδο χρησιμοποιήθηκε ως γήπεδο αθλοπαιδιών. Προηγουμένως και για λίγους μήνες του 1942 η Σχολή λειτούργησε επί του θωρηκτού ¨Αβέρωφ¨ που ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι της πόλης του Αλέξανδρου.

          Επίσης, για την ιστορία καταγράφεται πως το εκπαιδευτικό ιστιοφόρο ¨Άρης¨ (1927-28) που χρησιμοποίησε η Σχολή προήλθε κυρίως από κληροδότημα του επίσης Αιγυπτιώτη Γεωργίου Μηνιάκη ύψους 21.000 αγγλικών λιρών.

          Τώρα, μετά από χρονοβόρες προσπάθειες του Αρχηγείου Ναυτικού εντοπίστηκαν στην Αίγυπτο και μεταφέρθηκαν το 1971 στην Ελλάδα τα οστά του Πανταζή Βασσάνη, τα οποία και τοποθετήθηκαν στο κεντρικό κτίριο της Σχολής, κάτω από το άγαλμα του Μεγάλου αυτού Αιγυπτιώτη Ευεργέτη.

          Η αποκάλυψη του οστεοφυλακίου  έλαβε χώρα την 1/7/1972 και από το λόγο του τότε Διοικητή της Σχολής Πλοιάρχου Ιωάννη Φακίδη σταχυολογούμε τα εξής :

          […] ¨Την εποχήν εκείνην η αναγεννηθείσα πατρίς εστερείτο πόρων. Τα οικονομικά της ισχνά λόγω των εξωτερικών χρεών και των αλλεπαλήλων οικονομικών περιπετειών της, περιωρίζον την συμμετοχήν του κράτους εις δαπάνας τελείως απαραιτήτους και εις τομείς λίαν περιωρισμένους. Την αδυναμίαν του Κράτους να αντιμετωπίσει πολυδάπανα έργα κοινής ωφελείας εκάλυπτε δια δωρεών ο πατριωτισμός ευπόρων Ελλήνων. Έτσι, την ανάγκην αποκτήσεως μονίμου έδρας της Σχολής εκάλυψεν ο Π. Βασσάνης. […] Το όνομα του Βασσάνη περιελήφθη εις την διάλεκτον γενεών νέων δοκίμων, οι οποίοι χαριτολογούντες ωνόμαζον την Σχολήν ¨Βασσάνειον Ίδρυμα¨, όπου η λέξις ¨Βασσάνειον¨ έχει σχέση και με τον ευεργέτην, αλλά και με τα βάσανα των δοκίμων. Εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης λοιπόν, το Ναυτικόν επέτυχε μετά πολλάς προσπαθείας την εξ Αιγύπτου μεταφοράν των οστών του αειμνήστου ευεργέτου εις την πατρώαν γην. Ως καταλληλότερος δε τόπος δια την τοποθέτησιν των επελέγη το κεντρικόν κτίριον της Σχολής, το οποίον περισσότερον παντός άλλου είναι δια τους αξιωματικούς του Ναυτικού σύμβολον συμπνοίας και συναδελφότητος, τας οποίας η κοινή εκπαίδευσις και συμβίωσις γεννά και διατηρεί μεταξύ των μελών παντός τακτικού σώματος¨.

 

Σημείωση : Η εξαιρετική σειρά εποχής του Alpha ¨Grand Hotel¨ έχει γυριστεί στη Βασσάνειο Ναυτική Σχολή.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ !!!

 

33 ΑΙΓΥΠΤΙΩΠΟΥΛΑ ΗΤΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΟ

ΟΤΑΝ ΞΕΣΠΑΣΕ ΤΟ ΙΟΥΛΙΑΝΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΤΟΥ 1974

 

          Ο Μάρκος Κωνσταντινίδης, Πρώτος Γραμματέας Προεδρίας, ήταν ένας από τους αυτόπτες μάρτυρες της επίθεσης κατά του Προεδρικού Μεγάρου από τους Ιουλιανούς πραξικοπηματίες. Το πρωί της 15/7/1974 βρισκόταν στο Προεδρικό Μέγαρο μαζί με μια ομάδα Αιγυπτιώπουλων από το Κάιρο που είχαν πάει στην Κύπρο σαν φιλοξενούμενοι του Προέδρου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και που η ξενάγηση και η φροντίδα τους είχαν ανατεθεί από το Μακαριότατο στον Κωνσταντινίδη.

          Ας δούμε λοιπόν πως περιγράφει εκείνες τις εφιαλτικές στιγμές, στιγμές άγνωστες στους περισσότερους, μέσα από σχετικό δημοσίευμα του σπανιότατου σήμερα περιοδικού της Λευκωσίας ¨Εικόνες¨ (τ. 34, 4-17/8/1978) :

          Εκείνη την ημέρα λοιπόν, πήγε στο Μέγαρο με λεωφορείο γύρω στις 8 συνοδεύοντας μια ομάδα από Ελληνόπουλα που ανήκαν στην Ορθόδοξη Χριστιανική Αδελφότητα Νέων Καΐρου και που είχαν πάει στην Κύπρο στις 10 Ιουλίου για 15ήμερη παραμονή σαν φιλοξενούμενα του Μακαρίου, στα πλαίσια της πολιτικής του για την ενίσχυση των δεσμών της ομογένειας του εξωτερικού με την Κύπρο. Την ομάδα αποτελούσαν 33 αγόρια και κορίτσια ηλικίας 14-17 ετών. Εξαίρεση ήταν μόνο ένα κορίτσι ηλικίας 21 χρονών. Μαζί τους ήταν και ο διευθυντής τους Γεώργιος Βαλλάς. Σύμφωνα με το πρόγραμμα τους τα Ελληνόπουλα του Καΐρου ανέβηκαν το πρωί της 15/7/1974 στο Προεδρικό Μέγαρο για να υποβάλουν τα σέβη τους στον Μακάριο και να τον ευχαριστήσουν για τη φιλοξενία.

          Ενθουσιασμένα από την παραμονή τους στο νησί, ξεκίνησαν από το Μέλαθρο Ευγηρίας όπου φιλοξενούνταν, ντυμένα στα γιορτινά τους και φτάσανε στο Μέγαρο χωρίς να αντιληφθούν τίποτε περίεργο. Ακολούθησαν τον Κωνσταντινίδη ως την αίθουσα υποδοχής, ενώ μαζί τους είχαν κι ένα μικρό τραπεζάκι κεντημένο με σεντέφι που θα το πρόσφεραν στον Μακαριότατο.

          Σε λίγο μπήκε ο Μακάριος και η αίθουσα γέμισε με χειροκροτήματα. Ένα-ένα τα παιδιά του φίλησαν το χέρι και πάρθηκαν μερικές αναμνηστικές φωτογραφίες, ενώ του μετέφεραν πόσο όμορφα περνούσαν στο πανέμορφο νησί. Ο Βαλλάς ετοιμάστηκε για τη σύντομη προσφώνηση, αλλά δεν πρόλαβε να πει λέξη… Τα όπλα άρχισαν να βάλλουν κατά του Μεγάλου, σαν χαλάζι που έπεφτε στα τζάμια. Αφού βεβαιώθηκαν περί τίνος πρόκειται, ο Μακάριος μίλησε στα παιδιά δίνοντας τους θάρρος και πως εκείνα δεν έπρεπε να φοβούνται γιατί άλλος ήταν ο στόχος, και μετά αποτραβήχθηκε στο γραφείο του. Οι υπόλοιποι με τα παιδιά μαζεύτηκαν σε μια γωνιά στο δυτικό άκρο του διαδρόμου, κοντά στο γραφείο του Μακάριου και μαζί τους ενώθηκαν και άλλα μέλη του προσωπικού. Τα πυρά πύκνωναν, οι σφαίρες έσπαζαν τα τζάμια και καπνοί θόλωναν την ατμόσφαιρα. Η ολιγάριθμη φρουρά ανταπέδιδε τα πυρά με αυταπάρνηση. Ο Μακάριος ήρεμος εκινείτο από το γραφείο του προς αυτούς, έδινε οδηγίες, προσπαθούσε να εμπνεύσει θάρρος. Το τηλέφωνο είχε κοπεί. Το Μέγαρο ήταν απομονωμένο. Τα πυρά γίνανε καταιγιστικά και οι εκρήξεις σφοδρότερες. Τα παιδιά πεσμένα στο έδαφος, ξέσπασαν σε κλάματα. Ο Μακάριος έμεινε κοντά τους για μισή ώρα και μετά δεν τον ξαναείδαν.

          Το κακό συνεχιζόταν και τώρα προστέθηκε κι ο θόρυβος των τανκς. Ήταν πλέον αιχμάλωτοι. Οι πόρτες παραβιάστηκαν και δύο στρατιώτες με οπλοπολυβόλα μπήκαν αγριεμένοι στο διάδρομο, ανοίγοντας πυρ πάνω από τα κεφάλια τους. Κατόπιν τους υποχρέωσαν να βγουν έρποντας από την ανατολική έξοδο. Πέρασαν πάνω από τζάμια και χαλάσματα, μέχρι να τους διατάξουν να ξαπλώσουν μπρούμυτα στη φλογισμένη από τον ήλιο άσφαλτο του δρόμου. Τους είχαν θέσει υπό περιορισμό. Διψασμένοι και εξαντλημένοι έμειναν εκεί για πολλή ώρα. Μερικά κορίτσια έπαθαν εγκαύματα από την καυτή άσφαλτο. Κι ενώ ο Κωνσταντινίδης κόντευε να λιποθυμήσει από τη ζέστη, ένα Αιγυπτιώπουλο του σκέπασε το πρόσωπο με το πουκάμισο του…Το μεσημέρι τους διέταξαν να μπουν σε στρατιωτικά οχήματα, για να πάνε για σύντομη ανάκριση στο Αρχηγείο. Εκεί τους ντόπιους τους κατέβασαν, ενώ τα παιδιά με τον Κωνσταντινίδη όχι, μόνο τον Βαλλά.

          Πέρασε αρκετή ώρα μέχρι να τους ειδοποιήσουν πως ήταν ελεύθεροι. Το φορτηγό τους άφησε στο τότε κέντρο ¨Κοσμοπόλιταν¨. Με πολλές προφυλάξεις, άφησαν τους κεντρικούς δρόμους όπου κυκλοφορούσαν τεθωρακισμένα και πήραν τις παρόδους και τα χωράφια. Είχε έρθει το ηλιοβασίλεμα όταν συνάντησαν ένα διάκο του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, τον οποίο ο Κωνσταντινίδης παρακάλεσε να συνοδεύσει τα παιδιά ως το Μέλαθρο Ευγηρίας.

          Την άλλη μέρα πήγε και τα είδε, όπως και τις άλλες μέρες. Τι θα έκαναν όμως, πως θα έφευγαν ; Οι συγκοινωνίες είχαν εξαρθρωθεί, τα καταστήματα και η τροφοδοσία ήταν προβληματικά, και κυρίως δεν υπήρχαν χρήματα. Ευτυχώς τους κάλυψε ο υπεύθυνος του Μελάθρου Χριστάκης Αγαπίου, ενώ τα παιδιά δεν εξέφρασαν κανένα παράπονο. Και μετά από αγωνίες, τρεχάματα και παρακλήσεις βρέθηκε η ευκαιρία. Τα Αιγυπτιώπουλα έφυγαν αεροπορικώς για Κάιρο το πρωί της 19^ης Ιουλίου. Φάνηκαν πολύ τυχερά. Το άλλο πρωί, 20 Ιουλίου, ξέσπασε η καταιγίδα του Τουρκικού Αττίλα…

         

Σημείωση 1 : Να θυμίσουμε πως το πραξικόπημα της 15/7/1974 στην Κύπρο πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά της Κύπρου και μερίδα στελεχών του ΕΟΚΑ Β΄, κατ΄ εντολή της Χούντας των Συνταγματαρχών του Δημήτρη Ιωαννίδη, με σκοπό την ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και την επίτευξη ένωσης με την Ελλάδα.

 

Σημείωση 2 : Ο Αιγύπτιος Υπουργός Εξωτερικών Ισμαήλ Φάχμυ, σχολιάζοντας το πραξικόπημα στην Κύπρο, δήλωσε ότι ο Πρόεδρος Σαντάτ παρακολουθεί με μεγάλη ανησυχία τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Κύπρο. Όλος ο κόσμος, τόνισε, πρέπει να δράσει για να διατηρηθεί η ανεξαρτησία και η σταθερότητα στο νησί.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

 

ΤΟ ΘΩΡΗΚΤΟ ΑΒΕΡΩΦ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΟΡΤ-ΣΑΪΤ

 

          

            Είναι γνωστό πως η Βασιλική Οικογένεια και η Εξόριστη Κυβέρνηση της Ελλάδας φιλοξενήθηκαν στην Αίγυπτο κατά τον Β΄π.π. και συγκεκριμένα από το 1941 ως το 1944. Το δε θωρηκτό Αβέρωφ – δωρεά του Αιγυπτιώτη Μεγάλου Ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ – ήταν από τα λίγα ελληνικά πλοία που κατόρθωσε να φτάσει σώο στο λιμάνι της Αλεξάνδρειας

          Προ της αναχωρήσεως τους λοιπόν το 1944, ο Κυβερνήτης του Αβέρωφ Πλοίαρχος Π. Κώνστας έστειλε μια θερμή ευχαριστήρια επιστολή στην Ελληνική Κοινότητα Πορτ-Σάιτ που αντανακλά τα ευγνώμονα αισθήματα όλου του ελληνικού ναυτικού, επιστολή που για την ιστορία δημοσιεύουμε κατωτέρω.

          ¨Αξιότιμε κ. Πρόεδρε,

          Λυπούμε εξαιρετικά, διότι λόγω εσπευσμένου απόπλου του πλοίου, δεν έχω τον χρόνον να έλθω να σας αποχαιρετήσω.

          Επιθυμώ εξ ονόματος των αξιωματικών, υπαξιωματικών και του πληρώματος του ¨Αβέρωφ¨ να ευχαριστήσω θερμώς τόσον εσάς, όσο και την Κοινότητα, δι΄ όσα δια το πλοίον μας εκάματε, ως και δια την φιλοξενίαν και τα φιλόστοργα αισθήματα, τα οποία η ενταύθα Παροικία επέδειξε προς όλους μας, διαρκούσης της περιπετείας ταύτης της Πατρίδος μας.

          Παρακαλώ, διαβεβαιώσατε την ενταύθα Ελληνικήν Παροικίαν ότι δεν θα λησμονήσωμεν υψώντες την Σημαίαν μας επί του Ιερού Βράχου της ακροπόλεως, να στρέψωμεν τον νουν μας προς το ωραίον και συμπαθητικόν Πορτ Σάιτ¨.

 

Μετά τιμής

Ο Κυβερνήτης Π. Κώνστας

26/8/1944

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

Ο ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Ο Καζαντζάκης και το έργο του δεν ήταν άγνωστα στην Αίγυπτο, αφού συνεργασίες του δημοσιεύονταν στα σπουδαία αλεξανδρινά περιοδικά ¨Γράμματα¨ (1911 - 1921) και  ¨Νέα Ζωή¨ (1904 - 1927). 

Στις αρχές του 1927 ο Νίκος Καζαντζάκης  ξεκινά ένα ταξίδι στην Αίγυπτο και το Σινά, απεσταλμένος της εφημερίδας ¨Ελεύθερος Λόγος¨. Η γλυκιά ομορφιά του Νείλου και ο δύσκολος αγώνας των φελάχων τον συναρπάζουν. Επισκέπτεται τις Πυραμίδες και την Άνω Αίγυπτο, το Κάιρο και την Αλεξάνδρεια, όπου έχει μια σημαντική συνάντηση με τον Καβάφη. Το Φεβρουάριο του 1927 πηγαίνει στο Σινά, όπου μένει μισό περίπου μήνα.

Τις εντυπώσεις του από αυτό το ταξίδι τις δημοσιεύει στον ¨Ελεύθερο Λόγο¨ (3-4/3-5/1927) και τις καταγράφει στο βιβλίο ¨Ταξιδεύοντας : Ισπανία, Ιταλία, Αίγυπτος, Σινά¨ που κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά στην Αλεξάνδρεια από τις εκδόσεις ¨Σεράπειον¨.

Σ΄ αυτό περιλαμβάνει και τα της γνωριμίας του με τον Καβάφη ως εξής :

¨Η πιο εξαιρετική πνεματική φυσιογνωμία της Αιγύπτου είναι χωρίς άλλο ο ποιητής Καβάφης. Στο μεσόφωτο του αρχοντικού σπιτιού του προσπαθούσα να διακρίνω τη μορφή του. Ανάμεσά μας είναι ένα μικρό τραπεζάκι, γιομάτο ποτήρια με χιώτικη μαστίχα κι ουίσκι –και πίνουμε. Μιλούμε για πλήθος πρόσωπα κι ιδέες, γελούμε, σωπαίνουμε, και πάλι αρχίζει, με κάποια προσπάθεια, η κουβέντα. Εγώ πολεμώ να κρύψω στο γέλιο τη συγκίνηση και τη χαρά μου. Να ένας άνθρωπος μπροστά μου, άρτιος, που τελεί τον άθλο της τέχνης με υπερηφάνεια και σιωπή, αρχηγός ερημίτης, κι υποτάσσει την περιέργεια, τη φιλοδοξία και τη φιληδονία στον αυστηρό ρυθμό μιας επικούρειας ασκητικής. Έπρεπε να είχε γεννηθεί στο 15ο αιώνα στη Φλωρεντία, καρδινάλιος, μυστικοσύμβουλος του Πάπα, έκτακτος απεσταλμένος στο Παλάτι του Δόγη, στη Βενετία, και επί πολλά χρόνια, –πίνοντας, αγαπώντας, χαζεύοντας στα κανάλια, γράφοντας, σωπαίνοντας– να διαπραγματεύεται τις πιο σατανικές και πολύπλοκες και σκανδαλώδεις υπόθεσες της καθολικής Εκκλησίας. Ξεχωρίζω στα σκοτεινά, πάνου στο ντιβάνι, τη φυσιογνωμία του –πότε όλο έκφραση μεφιστοφελική κι ειρωνεία και τα ωραία μαύρα μάτια του ξάφνου αστράφτουν μόλις πέσει απάνω τους μια μικρή αχτίδα από το φως των κεριών, και κάποτε πάλι γέρνει, όλο φινέτσα, παρακμή και κούραση. Η φωνή του είναι γεμάτη ακκισμούς και χρώμα –και χαίρουμαι με τέτοια φωνή να διατυπώνεται η πονηρή, όλο κοκεταρία, βαμμένη, στολισμένη γραία αμαρτωλή ψυχή του. Έτσι που για πρώτη φορά τον βλέπω απόψε και τον ακούω, νιώθω πόσο σοφά μια τέτοια πολύπλοκη, βαρυφορτωμένη ψυχή της άγιας παρακμής κατόρθωσε να βρει τη φόρμα της –την τέλεια που της ταιριάζει– στην τέχνη και να σωθεί. Ο εξωτερικά πρόχειρος μα σοφά μελετημένος στίχος του Καβάφη, η θεληματικά αλλοπρόσαλλη γλώσσα του, η απλοϊκή ρίμα του, είναι το μόνο σώμα που μπορούσε πιστά να περικαλύψει και να φανερώσει την ψυχή του. Σώμα και ψυχή στα τραγούδια του είναι ένα. Σπάνια στην ιστορία της φιλολογίας μας μια τέτοια ενότητα υπήρξε τόσο οργανικά τέλεια. Ο Καβάφης είναι από τα τελευταία άνθη ενός πολιτισμού. Με διπλά, ξεθωριασμένα φύλλα, με μακρό ασθενικό κοτσάνι, δίχως σπόρο. Ο Καβάφης έχει όλα τα τυπικά χαραχτηριστικά ενός εξαιρετικού ανθρώπου της παρακμής – σοφός, ειρωνικός, ηδονιστής, γόης, γιομάτος μνήμη. Ζει σαν αδιάφορος, σα θαρραλέος. Κοιτάζει ξαπλωμένος σε μια μαλακή πολυθρόνα από το παράθυρό του και περιμένει τους Βαρβάρους να προβάλουν. Κρατάει περγαμηνή με λεπτά καλλιγραφημένα εγκώμια, είναι ντυμένος γιορτάσιμα, βαμμένος με προσοχή, και περιμένει. Μα οι βάρβαροι δεν έρχουνται, κι αναστενάζει κατά το βράδυ, ήσυχα, και χαμογελά ειρωνικά για την απλοϊκότητα της ψυχής του να ελπίζει. Κοιτάζω απόψε και χαίρουμαι τη γενναία αυτή ψυχή που αποχαιρετά αργά, παθητικά, χωρίς δύναμη και χωρίς λιποψυχία, την Αλεξάνδρεια που χάνει. Μα δεν πίνετε καθόλου! Είναι χιώτικη, σας ορκίζουμαι! Γιατί σωπάσατε; Σκύβει και μου γιομίζει το ποτήρι, και το μάτι του για μια στιγμή έλαμψε με σαρκασμό κι ευγένεια. Μα εγώ σώπαινα, γιατί συλλογίζουμουν το θαμαστό του τραγούδι Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον και δεν του αποκρινούμουν, γιατί το έλεγα σιγά σιγά απομέσα μου¨.

          Ένα άλλο βιβλίο που εκδόθηκε στην Αλεξάνδρεια το 1946 είναι και το ¨Η Κρήτη : Πως την ηύρα μετά την απελευθέρωση της¨, μια ραδιοφωνική ομιλία του Καζαντζάκη που εξέδωσε η Κρητική Αδελφότητα της πόλης. Και είναι αυτή η Αδελφότητα που το 1955, επί προεδρίας του Θεμ. Μάρκου, είχε απευθύνει στον Καζαντζάκη που βρισκόταν τότε στη γαλλική Αντίμπ θερμή επιστολή υποστήριξης στο γνωστό πρόβλημα με την Εκκλησία που είχε προκύψει.

          Δεν γνωρίζουμε αν άλλο έργο του παίχτηκε σε θέατρο της Νειλοχώρας. Πάντως στις 18 και 23 Ιουνίου του 1966 στη σκηνή της Ελληνικής Λέσχη Σουέζ οι εκεί Ελεύθεροι Ερασιτέχνες ανέβασαν σε σκηνοθεσία Ντίνου Νικηταρίδη το μονόπρακτο του ¨Μαριώ¨. Εκτός του ίδιου του σκηνοθέτη, έπαιζαν ακόμη η Φωφώ Νικηταρίδη, ο Μηνάς Σακελλαρίδης, η Μ. Κωνσταντινίδου και ο Γ. Χατζησταύρος, ενώ η διοργάνωση αυτής της βραδιάς μονοπράκτων οφειλόταν στην Αγαθοεργό Συμαϊκή Αδελφότητα Σουέζ.

          Η Χώρα των Πυραμίδων όμως υπάρχει και σ΄ ένα ακόμη έργο του Καζαντζάκη, την ¨Οδύσσεια¨, που κυκλοφόρησε στην Αθήνα το 1938. Σ΄ αυτή 3 ραψωδίες (Ι,Κ,Λ,) είναι αφιερωμένες στην Αίγυπτο. Για παράδειγμα ο Νείλος (¨ο μέγας ποταμός¨) αναφέρεται πολλές φορές στην ραψωδία Ι. Ας δούμε όμως ενδεικτικά πως περιγράφεται το ξύπνημα ενός αιγυπτιακού χωριού :

          ¨Τα λασπερά χαμόσπιτα ανοίγαν, κι οι κοπελιές προβαίναν, στ΄ ορθό κεφάλι τους σοζυγιαστά, τη στάμνα ανακρατώντας, και κατεβαίνουν σφικτοκάπουλες, στον όχτο να γεμίσουν. Κι οι γριές στα χαμοδώματα άπλωναν, το ρούσο αραποσίτι. Στ΄ αμμουσερά τοιχιά το αγιόκλημα, γλυκά μοσχοβολούσε, κι έσμιγε η μελοπίπερη ευωδιά, με της κοπριάς το βόχα. Γονατισμένοι οι γέροι στις αυλές, την όψη τους γυρνούσαν, πλημμυρισμένοι φως, προσηλιακά, στο μέγα αφέντη ήλιο. Κι η προσοχή στρατάριζε αγανά, στα τρεμουλά τους χείλια. Αγουροξύπνητοι ανοίγαν οι νιοι, τις πόρτες στα ζευγάρια¨.

          Για την ιστορία τέλος, θα πρέπει να καταγραφεί η σχέση του Καζαντζάκη με το σχολικό αναγνωστικό το καλούμενο ¨Μεγάλο Σχέδιο¨ : Όταν ο καθηγητής Γρηγ. Πετρώνδας διορίστηκε από την Κοινότητα Αλεξανδρείας επιθεωρητής των δημοτικών της σχολείων, έπεισε τους ταγούς της να γραφτούν για τα Αιγυπτιώπουλα αναγνωστικά βιβλία που να σχετίζονται με την Αίγυπτο. Αφού συμφώνησαν ο Πετρώνδας με τον βιβλιοπώλη Αθ. Μαρσέλο, για το βιβλίο της Δ΄ Τάξης σκέφτηκαν τον Καζαντζάκη, τον οποίο γνώριζε ο δεύτερος. Εκείνος δέχθηκε με προθυμία, αφού συχνά έγραφε σχολικά βιβλία για οικονομικούς λόγους. Πράγματι, ο Καζαντζάκης έγραψε ένα αριστουργηματικό κείμενο, στο οποίο όμως η Εκπαιδευτική Επιτροπή πρότεινε κάποιες τροποποιήσεις με αποτέλεσμα ο συγγραφέας να εξοργιστεί. Τελικά και μετά από σχετική αλληλογραφία, ο Καζαντζάκης πείστηκε να κάνει τις εν λόγω τροποποιήσεις η δεύτερη σύζυγος του Ελένη Σαμίου και να υπογράψει εκείνη το βιβλίο, αφού είχαν ανάγκη τα χρήματα. Έτσι, το Αναγνωστικό ¨Το Μεγάλο Σχέδιο¨, που προωθεί την ελληνοαιγυπτιακή φιλία και τη συνεργασία Αιγυπτιωτών και Αιγυπτίων, κυκλοφόρησε στα σχολεία με το όνομα της Ελ. Σαμίου και του εκδότη Αθ. Μαρσέλου…

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

¨ΕΦΥΓΕ¨ ΚΙ Ο ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΓΗΣ

Στις 9/10/2024 ¨έφυγε¨ ο γνωστός Αιγυπτιώτης Αλεξανδρινός Αβερωφίτης και καλός φίλος Βασίλης Βαγής.

Με καταγωγή από τη Λήμνο, γιος της Μαρίκας και του Παύλου Βαγή, είχε γεννηθεί στην Ιμπραημία της Αλεξάνδρειας στις 28/9/1940. Ο παππούς του είχε καφεκοπτείο στη Μανσούρα, ενώ ο πατέρας του ήταν μεταφραστής γαλλικών και αραβικών στα Μικτά Δικαστήρια, καθώς και λογιστής. Φοίτησε στην Αβερώφειο Σχολή, ενώ συμμετείχε σε αρκετές ερασιτεχνικές θεατρικές παραστάσεις μαζί με τους Ζώτο, Αθερινό, Κατακουζηνό και Κατέρη.

Το 1961 επαναπατρίστηκε απασχολούμενος σε διάφορες δουλειές και ξενοδοχεία, ενώ τελείωσε και τεχνική σχολή ηλεκτρονικών. Στη συνέχεια μετανάστευσε στη Γερμανία, έμαθε τη γλώσσα και εργάστηκε σε εργοστάσιο μεταλλουργίας με πρέσες. Κατόπιν, πήγε στο Ντόρμουντ και ως ραδιοτεχνίτης πλέον δούλεψε στο τμήμα επισκευών του εργοστασίου τηλεοράσεων Gretz. Μετά μεταφέρθηκε στη Φρανκφούρτη στο εργοστάσιο Car Dieswelgesellschuft και ύστερα με υποτροφία στο Αμβούργο στο Noddeutsche Rundfunk, όπου εργάστηκε σε όλα τα τμήματα ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. Παράλληλα, απασχολήθηκε ως ηχολήπτης σε μεγάλες ορχήστρες όπως του James Last και ως floor manager κοντά σε καλλιτέχνες όπως η Μούσχουρη και η Λέανδρος.

Με γερμανικό πιστοποιητικό πως μπορεί να εργαστεί σε διευθυντικές θέσεις, επέστρεψε το 1967 στην Ελλάδα, κι αφού δούλεψε για λίγο στο ξενοδοχείο ¨Astor¨, προσλήφθηκε ως εκφωνητής ραδιοφώνου στην ΕΥΡ μένοντας για 32 χρόνια ως τη συνταξιοδότηση του.

Υπήρξε πρωτεργάτης της ίδρυσης του Συνδέσμου Αποφοίτων Αβερωφείου Γυμνασίου Αλεξανδρείας, με 35 ταξίδια στην Αίγυπτο και 2 συνέδρια στο ενεργητικό του, ενώ ήταν ο ιθύνων νους στην συγκέντρωση χρημάτων, κατασκευή και μεταφορά του Αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αλεξάνδρεια, το οποίο και τοποθετήθηκε σε κεντρική πλατεία της πόλης κάνοντας υπερήφανους όλους τους Αιγυπτιώτες.

Καλό ταξίδι Βασίλη, κι εκεί που πας ρώτησε αν ζει ο Βασιλιάς Αλέξανδρος…

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΗΤΑΝ Ο ΚΑΒΑΦΗΣ GAY ;

Για τον Κωνσταντίνο Καβάφη έχουν γραφτεί πολλά. Για την ακρίβεια, πάρα πολλά σε διάφορες γλώσσες και χώρες. Ας επικεντρωθούμε όμως στην Ελλάδα. Ο Τσίρκας τον ανέλυσε πολιτικά, ο Χατζηφώτης θρησκευτικά και αρκετοί ερωτικά, ενώ οι Μαλάνος και Κατράρο – που τον έζησαν – κυριολεκτικά τον ¨ξεψάχνισαν¨ προσωπικά, χωρίς όμως να του προσάψουν τίποτε για το επίμαχο ζήτημα…

Ας αρχίσουν λοιπόν τα ερωτήματα :

1.     Είδε ποτέ κανείς τον Καβάφη να φοράει γυναικεία ρούχα ή εσώρουχα ; Κατηγορηματικά όχι.

2.     Είδε ποτέ κανείς τον Καβάφη να ¨σπάει¨ τη φωνή, το χέρι ή τα οπίσθια ; Κατηγορηματικά όχι.

3.     Κατηγόρησε ή άφησε να εννοηθεί κάποιος από τους νεαρούς – και ήταν πολλοί – του κύκλου του, πως τον προσέγγισε με ερωτική διάθεση, κοινώς ¨του την έπεσε¨ ; Κατηγορηματικά όχι.

4.     Ο πολύς και αυστηρότατος Μαλάνος έγραψε ή είπε ποτέ πως έστω ακούστηκε κάποια σχέση του Καβάφη με άνδρα ; Κατηγορηματικά όχι.

Και ρωτάμε : Είναι συμπεριφορά καθαρόαιμου gay αυτή ; Και μάλιστα σε μια κοσμοπολίτικη Αλεξάνδρεια, που από τη μια ανεχόταν τους ¨σοβαρούς¨ και από την άλλη χαρακτήριζε ως ¨τύπους¨ τους ¨ξεφωνημένους¨. Κι υπάρχουν πολλά παραδείγματα…

          Έτσι, τι μένει; Μονάχα η φήμη, διότι και αυτά τα αποκηρυγμένα εν πολλοίς ερωτικά ποιήματα έγιναν ευρέως γνωστά πολύ αργότερα.

          Μήπως λοιπόν, ο Καβάφης ήταν γενικά και απλά ένας ντροπαλός ασέξουαλ της κατηγορίας εκείνης που αισθάνονται μεν πόθο, αλλά δεν ολοκληρώνουν και απλά φαντασιώνονται ; Κι αν ποτέ, με δυσκολία, κρυφά και σε κάποιο καταγώγιο τα κατάφερνε, μετά τη θύμηση και τη νέα φαντασίωση την έκανε ποίημα ;

          Ο Χατζηφώτης μίλησε για τον αυνανισμό ως αμαρτία που δημιουργούσε τύψεις. Εμείς θα μιλήσουμε για τις τύψεις της μη ολοκλήρωσης και τη νεανική φαντασίωση – με άνδρα ή γυναίκα, δεν έχει σημασία – που καταδυνάστευε τον μεσόκοπο και το γερασμένο είναι, μυαλό, ψυχή και κορμί.

          Ήταν τελικά ο Καβάφης gay ; Και ποιος νοιάζεται στην τελική ;

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

¨ΕΦΥΓΕ¨ Ο ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗΣ ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΧΑΡΗΣ ΧΑΛΚΙΤΗΣ

 

Στις 9/10/2024 έφυγε από τη ζωή ο Χάρης Χαλκίτης. Γεννημένος  στο Κάιρο το 1945, από μικρή ηλικία δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον για τη μουσική. Το 1961, έχοντας έρθει πλέον στην Ελλάδα, συμμετέχει στη δημιουργία των Playboys του γνωστού ποπ συγκροτήματος που φιλοξένησε το Δάκη και το Φίλιππο Νικολάου. Τα επόμενα χρόνια, μετά την αποχώρηση του από τους Playboys, τον βρίσκουν στη Σουηδία όπου συνεργάζεται με τοπικά σχήματα. Αξιόλογη είναι η συνεισφορά του στους Aphrodite΄s Child το συγκρότημα που είχαν φτιάξει ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο Ντέμης Ρούσσος και ο Λουκάς Σιδεράς και είχε παγκόσμια απήχηση. Ο Χαλκίτης συνεργάζεται μαζί τους στο δίσκο ¨666¨. Η συνεργασία του με το Ντέμη Ρούσσο συνεχίζεται και μετά τη διάλυση των Aphrodite΄s Child. Ο Χαλκίτης ζει πλέον στη Γαλλία, γράφει τραγούδια για το Ντέμη, προγραμματίζει και παίζει όργανα στους δίσκους του και οργανώνει τις παραστάσεις του μεγάλου ερμηνευτή σε όλον τον κόσμο. Παράλληλα όμως γράφει τραγούδια και για πολλούς διάσημους Γάλλους και όχι μόνο καλλιτέχνες τα οποία σημειώνουν επιτυχία. Το 1976 κερδίζει το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ Rose d΄ Or της Γαλλίας.

Παρόλες τις μεγάλες επιτυχίες του στην Ευρώπη δεν ξεχνά ποτέ την πατρίδα του την Ελλάδα. Κρατάει επαφές με τον τόπο μας, το 1977 μάλιστα κάνει προσπάθειες να εμφανιστεί στην ελληνική δισκογραφία με έναν προσωπικό δίσκο, ενώ παράλληλα γράφει τραγούδια για τον Φίλιππο Νικολάου. Το 1982 διακρίνεται συμμετέχοντας ως τραγουδιστής στο Seoul Song Festival. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 αποφασίζει να εγκατασταθεί μόνιμα στην Ελλάδα. Τα επόμενα χρόνια οι συνεργασίες του με Έλληνες καλλιτέχνες είναι πολλές και σημαντικές. Το 1986 συνεργάζεται με το Σταμάτη Κραουνάκη στο δίσκο ¨Μπιρίμπα¨, την πρώτη προσωπική δουλειά της Πωλίνας, ενώ τον επόμενο χρόνο συμμετέχει ως συνθέτης και μουσικός στο χρυσό της δίσκο ¨Πάμε για τρέλλες στις Σευχέλλες¨. Το 1989 γράφει και ενορχηστρώνει τα 8 τραγούδια στο δίσκο ¨Παιχνίδι με τη φωτιά¨ του Δάκη, από τον οποίον σημειώνει τεράστια επιτυχία το τραγούδι ¨Αλαλούμ¨. Το 1990 συνθέτει και ενορχηστρώνει το δίσκο ¨Έλα τώρα¨ σε latin ρυθμούς με την Ζανέτ Καπούγια. Το 1991 κυκλοφορεί τον προσωπικό δίσκο ¨Καυτές βραδιές¨, από τον οποίον σημειώνει μεγάλη επιτυχία το ομώνυμο κομμάτι (ντουέτο με την Κωνσταντίνα).Την ίδια χρονιά δίνει τραγούδια του για άλλη μια φορά στην Πωλίνα (¨Στην πολυθρόνα την bamboo¨). Το 1992 συνεργάζεται για μια ακόμα φορά με το Δάκη στο δίσκο ¨Τσάι με λεμόνι¨, ενώ δίνει το τραγούδι του ¨Χρόνια μας πολλά¨ στο δίσκο ¨Αισθήσεις¨ της Μαντώς που γίνεται χρυσός. Παράλληλα γράφει τον δίσκο ¨Σεισμός ερωτικός¨ της Έφης Σαρρή, ενώ συμμετέχει ως συνθέτης και στο δίσκο ¨Όλο και πιο πολύ¨ της ίδιας τραγουδίστριας. Το 1993 φτιάχνει τον πρώτο προσωπικό δίσκο της νέας τραγουδίστριας Αθηνάς Μαυρομάτη ¨Ζάλη¨ σε στίχους του Πάνου Φαλάρα. Την επόμενη χρονιά κυκλοφορεί ο προσωπικός δίσκος του ¨Μαζί αργά ή γρήγορα θα γίνουμε άνω κάτω¨ σε στίχους του Αντώνη Παππά. Την ίδια χρονιά συνοδεύει την Ευριδίκη στη Eurovision ως επικεφαλής του γκρουπ φωνητικών. Ας σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια έχει στολίσει με τη φωνή του τους δίσκους σχεδόν όλων των ελλήνων τραγουδιστών όπως π.χ. της Καίτης Γαρμπή, του Θάνου Καλλίρη, της Μαντώς, του Πασχάλη, του Σάκη Ρουβά, του Διονύση Σχοινά και αμέτρητων άλλων. Το 1994 πάντα, συνθέτει και ενορχηστρώνει τον πρώτο δίσκο της κόρης του Βικτώριας Χαλκίτη με τίτλο ¨Έρωτας είναι¨ σε στίχους Ναταλίας Γερμανού, καθώς και τον δίσκο ¨Ριψοκίνδυνη αγάπη¨ της Λίλιαν, στον οποίον συμμετέχει και ως τραγουδιστής. Το 1996 φτιάχνει το δεύτερο δίσκο της Βικτώριας με τίτλο ¨ΙΙ¨, καθώς και τους δίσκους ¨Κρυφά ταξίδια¨ του Άνδρου Κωνσταντίνου και ¨Η πρώτη μου φορά¨ της Αμάντας. Στα τέλη του ΄97 κυκλοφορεί το cd-single ¨Άνεμος¨ σε μουσική, ενορχήστρωση και στίχους δικούς του και ερμηνεία του νέου τραγουδιστή Γιώργου Κατσίνη. Στον ολοκληρωμένο δίσκο του καλλιτέχνη που κυκλοφόρησε με τίτλο ¨Χαλασμός¨ συμπεριλαμβάνονται άλλα δυο κομμάτια του Χάρη Χαλκίτη. Το Μάιο του 1998 συνθέτει την τρίτη δουλειά της Βικτώριας με τίτλο ¨Είναι Φορές¨ σε στίχους Ναταλίας Γερμανού και Αντώνη Παππά.

Ο Χάρης Χαλκίτης ασχολούταν ιδιαίτερα και με τα διαφημιστικά jingles. Είχε γράψει και τραγουδήσει σε spot στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Τέλος, είχε συνεργαστεί ως μουσικός σε πολλές δουλειές με κορυφαία τα τελευταία χρόνια τη συμμετοχή του στην παράσταση ¨Η Μαρινέλλα στο Rex¨.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ