ΟΤΑΝ Ο ΣΠ. ΜΑΡΙΝΑΤΟΣ ΜΙΛΟΥΣΕ ΤΟ 1966 

ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΟ-ΑΙΓΥΠΤΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Ο αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός Σπυρίδων Μαρινάτος γεννήθηκε στο Ληξούρι το 1901 και σκοτώθηκε στο χώρο των ανασκαφών που διενεργούσε στο Ακρωτήρι της Θήρας το 1974, όπου και τιμητικά ενταφιάσθηκε. Μεταξύ άλλων, ιστορική παρέμεινε η ανακοίνωση του για τις εν λόγω ανασκαφές στην αίθουσα διαλέξεων της ΕΣΗΕΑ το Σεπτέμβριο του 1967.

Στα μέσα Μαρτίου του 1966 επισκέφθηκε την Αίγυπτο προσκεκλημένος από την Αιγυπτιακή Κυβέρνηση και εκτός από δύο διαλέξεις που έδωσε στα Πανεπιστήμια του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας, επισκέφθηκε αρχαιολογικούς χώρους στο Λούξορ και στο Ασσουάν.

Στις διαλέξεις του μίλησε για τη μεγάλη επιρροή του Αιγυπτιακού Πολιτισμού, αναλύοντας με παραδείγματα το συσχετισμό της περιόδου Αιγύπτου και Μυκηνών, προβάλλοντας παράλληλα το ελληνικό πνεύμα γεμίζοντας με υπερηφάνεια τους Αιγυπτιώτες Έλληνες.

Κατά τις συζητήσεις του έθιξε το θέμα της αναγκαιότητας ίδρυσης ενός Ελληνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου σε Αλεξάνδρεια ή Κάιρο, που θα προήγε πολύ και τις επιστημονικές και τις στενότερες σχέσεις μεταξύ των δύο φίλων λαών, ενώ επί πλέον θα συντελούσε όπως η έδρα της Αραβικής Φιλολογίας, που από μερικών ετών λειτουργούσε στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών, να αποκτήσει κυριολεκτικά σάρκα και οστά. Χαρακτηριστικά δε είχε τονίσει πως : ¨Ο Έλλην ερχόμενος εδώ εις την Αίγυπτον δεν δύναται ποτέ να ξεχάση ότι και οι δύο χώραι μας συνδέονται από παλαιότατον κι ένδοξον παρελθόν και ότι υπήρξαν πολλάκις στιγμαί κατά τας οποίας το ελληνικόν πνεύμα έδρασε και απέδωσε ακριβώς υπό την σκιάν του Αιγυπτιακού Πολιτισμού. Το αποτέλεσμα είναι ότι μέχρι και σήμερον ακόμη πολλά αριστουργήματα των Ελλήνων ανευρίσκονται όχι εις την Ελλάδα, αλλά υπό το ιερόν έδαφος του παμπάλαιου Αιγυπτιακού Πολιτισμού¨.

Ο Μαρινάτος, που το 1950 είχε συνοδεύσει εκδρομή φοιτητών στην Αίγυπτο, τόνισε επίσης τη σημασία της ανταλλαγής επισκέψεων μεταξύ Αιγυπτίων και Ελλήνων φοιτητών και καθηγητών, αναφέρθηκε στα απτά και άλλα δείγματα επαφής του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού και τους Αιγυπτιακού, στους ελληνικούς μύθους και συνήθειες με αιγυπτιακή προέλευση, στο τόξο του Οδυσσέα, στο Δούρειο Ίππο και στο όνομα Αγαμέμνων που ίσως έχουν αιγυπτιακή ρίζα, κ.ά.

Για παράδειγμα οι νεκρικές προσωπίδες που φέρουν τα χαρακτηριστικά των νεκρών ώστε να διατηρηθεί η μορφή και να βρει η ψυχή τον τρόπο να παραμείνει είναι μια ιδέα σαφώς αιγυπτιακή. Το ίδιο και η συνήθεια των κτερισμάτων για χρησιμοποίηση τους στην άλλη ζωή. Διάφορα αγγεία που βρέθηκαν στην Αίγυπτο ήταν κατασκευασμένα στην Κρήτη ή είχαν έντονη την επίδραση της μυκηναϊκής τέχνης, όπως και το αντίθετο με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα αλαβάστρινα αγγεία ή αυτά που τα μιμούνταν. Επίσης ο προερχόμενος από την Αίγυπτο χρυσός που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή κτερισμάτων ή οι νεκρικές στήλες, ήταν μια συνήθεια αιγυπτιακή.

Όσο για το Δούρειο Ίππο δείχνει τη συνήθεια των Αιγυπτίων στρατιωτών να κρύβονται μέσα σε καλάθια και να καλύπτονται με εμπορεύματα επί όνων που εισέρχονταν στα ξένα στρατόπεδα, τέχνασμα που εφαρμόστηκε με επιτυχία από τον Τούθμωση κατά την κατάληψη της Ιόππης.

Το δε ισχυρό τόξο του Οδυσσέα, που οι μνηστήρες αδυνατούσαν να τεντώσουν δείχνει τον Τούθμωση Γ΄ που είχε ένα παρόμοιο τόξο που κανείς εκτός εκείνον δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει.

Επίσης, ο Μαρινάτος θεωρούσε πως και το όνομα Αγαμέμνων είχε αιγυπτιακή προέλευση, διότι δεν υπάρχει σχετική ελληνική ετυμολογία, ενώ πίστευε προς προερχόταν από το ¨Μέμνων¨, όπως δηλαδή ονόμαζαν οι Έλληνες το Φαραώ Τούθμωση Γ΄ που τόσο εκτιμούσαν. Άρα Αγαμέμνων θα μπορούσε να σημαίνει ¨αυτός που μοιάζει με τον Μέμνωνα¨.

Τέλος, και αυτό το όνομα της Αιγύπτου σχετίζεται με τις ελληνο-αιγυπτιακές επαφές και σχέσεις. Εκτός του γεγονότος πως η λέξη ¨Αιγύπτιος¨ αναφέρεται στον Όμηρο και άλλους συγγραφείς κάτι που μπορεί να οδηγήσει στην εικασία πως κάποιοι Αιγύπτιοι ζούσαν στην Ελλάδα, μέσω των Ελλήνων παρέμεινε και παραδόθηκε στους μεταγενέστερους η λέξη ¨Αίγυπτος¨ και ¨Αιγύπτιος¨. Πρόκειται για παραφθορά του ασσυριακού ¨Ι Γκι Πτα¨ όπως ονόμαζαν αυτοί την Αίγυπτο. Το ¨Ι Γκι Πτα¨ ακούγοντας το οι Έλληνες το παράφθειραν σε ¨Αίγυπτο¨ και ¨Αιγύπτιος¨ κι έτσι μέσα στις χιλιετίες ακούγεται ως σήμερα.

Για τους λάτρεις της ιστορίας προτείνουμε τις σπάνιες πλέον πανεπιστημιακές σημειώσεις που εξέδωσε ο Μαρινάτος το 1947 με τίτλο ¨Αιγυπτιακός Πολιτισμός¨.

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 17/3/1966, 23/3/1966, 24/3/1966, 25/3/1966

                                                                                                           Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ