JEAN AGELOU

Ο ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΗΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ

ΤΗΣ ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ

 

Ο Jean Bernard Agélou, ο οποίος γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια στις 16/10/1878, ήταν Αιγυπτιώτης φωτογράφος γνωστός για τις γυμνές φωτογραφίες που τράβηξε στις αρχές του 20^ου αιώνα. Οι φωτογραφίες του φέρουν την υπογραφή ¨JA¨ και ένα από τα αγαπημένα του μοντέλα αναγνωρίζεται με το μικρό όνομα Fernande χάρη σε μια αφιέρωση στο πίσω μέρος μιας φωτογραφίας και όχι το μοντέλο Modigliani Fernande Barrey, όπως κάποιες φορές γράφεται.

Η δεκαετία του 1900 σηματοδότησε μια χρυσή εποχή της ερωτικής φωτογραφίας, αλλά οι εικόνες κυκλοφορούσαν κρυφά και οι φωτογράφοι αναγκάζονταν να ασκήσουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα με διακριτικότητα. Εξ ου και προφανώς η υπογραφή ¨JA¨, γνωστή σήμερα στους συλλέκτες, πίσω από την οποία κρυβόταν ο Αγγέλου.

Χρειάστηκε πολύς καιρός για να ανακαλυφθεί ο πραγματικός δημιουργός που είχε γεννηθεί στην Αλεξάνδρεια από Ελληνίδα μητέρα και Γάλλο πατέρα, τον Paul Agélou, Γάλλο ταχυδρόμο στην Κωνσταντινούπολη, ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (1901).

Ο Jean έφυγε για το Παρίσι στις αρχές του αιώνα και δημιούργησε το φωτογραφικό του στούντιο στον τελευταίο όροφο ενός κτιρίου στη rue Marcadet στο 18^ο διαμέρισμα. Καταξιωμένος πορτραιτίστας, έκανε τα πρώτα του βήματα στη γυμνή φωτογραφία δημοσιεύοντας τις φωτογραφίες του στο περιοδικό ¨L'Étude Scolaire¨, μια έκδοση που προοριζόταν θεωρητικά για καλλιτέχνες και η οποία είχε έως και 20.000 συνδρομητές. Έγινε επίσης ο αυτό-εκδότης καρτ-ποστάλ, ένα μέσο που τότε βίωνε τη χρυσή του εποχή. Ο Jean συνεργαζόταν με τον αδερφό του Georges Agélou, ο οποίος φρόντιζε για τις εμπορικές πτυχές της επιχείρησης, ενώ ο Jean ασχολούταν με την αναζήτηση των μοντέλων και τις λήψεις.

Οι φωτογραφίες ήταν τραβηγμένες στο στούντιο και σε φυσικό φως, ενώ τα σκηνικά παραγγέλνονταν σε ζωγράφους που δημιουργούσαν όλα τα είδη των διακοσμήσεων. Εκτός από καρτ-ποστάλ, ο Αγγέλου παρήγαγε και στερεοσκοπικές εικόνες, αν και αυτές είναι πιο σπάνιες. Φωτογράφιζε τόσο με κανονική όσο και με στερεοσκοπική κάμερα κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας με ένα μοντέλο. Πάντως, τα ήθη είχαν αλλάξει πολύ με τα χρόνια. Παραδόξως, αναφέρεται πάντα ως ηλικία των μοντέλων τα 20 με 24. Ένα από αυτά όμως, ήταν μόλις 14 ετών, κάτι που αναμφίβολα θα ήταν συγκλονιστικό στη ¨σύγχρονη¨ εποχή και θα οδηγούσε το φωτογράφο στα δίχτυα του νόμου. Εκείνη την εποχή, για να τηρηθεί ο νόμος της 16/3/1899 και ο πιο περιοριστικός νόμος της 7/4/1908, τα ερωτικά περιοδικά πωλούνταν ή αποστέλλονταν σε σφραγισμένους φακέλους. Μέσω της αυτολογοκρισίας, το πλήρες γυμνό εξαφανίστηκε στα μέσα του 1908 από όλα τα περιοδικά. οι στοκ εικόνες ρετουσαρίζονταν, προσθέτονταν ένα σεμνό πέπλο ή μερικά εσώρουχα και η βούρτσα του ρετούς εξαφάνιζε τις ηβικές τρίχες. Δεν θα τα ξαναβλέπαμε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, εκτός από την Ιαπωνία όπου εξακολουθούσαν να είναι απαγορευμένα και σε χώρες που υπόκεινται σε θρησκευτικό σκοταδισμό. Από την άλλη, οι φωτογραφίες του Αγγέλου, που πιθανόν να τόνωναν το ηθικό των στρατευμάτων, διέφυγαν από τη λογοκρισία και κυκλοφόρησαν στα χαρακώματα κατά τη διάρκεια του Α΄π.π.

Στις 2/8/1921 στο Autry-le-Châtel, ο Jean Agélou σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα μαζί με τον αδελφό του Georges, σε ηλικία 42 ετών.

Ο Christian Bourdon, ένας σπουδαίος συλλέκτης καρτ-ποστάλ, έχει ανακατασκευάσει τη βιογραφία του Jean Agélou και έχει προσπαθήσει να σχεδιάσει μια όσο το δυνατόν πληρέστερη μονογραφία για αυτόν τον δημιουργό, σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 2006 από τις εκδόσεις Marval.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

ΙΩΑΝΝΗΣ ΝΤΑΦΩΤΗΣ – ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΒΑΘΗ

ΕΝΑΣ ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΕΡΩΤΑΣ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΚΑΪΡΟ

 

Η οικογένεια Νταφώτη ήταν μία εκ των αρχοντικών οικογενειών της Κρήτης που προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες σε αίμα και χρήμα στους Κρητικούς Αγώνες, πολλά της μέλη δε, διέπρεψαν ως αρχηγοί και καπεταναίοι στις διάφορες Κρητικές Επαναστάσεις, ενώ και τα πεδία των μαχών των Μακεδονικών Αγώνων γνώρισαν πολεμιστές και αρχηγούς σωμάτων, και ποτίστηκαν από το αίμα των Νταφώτηδων. Μάλιστα, η κεντρική αρτηρία των Αρχανών φέρει το όνομα τους.

Ο Ιωάννης Νταφώτης γεννήθηκε στο Αβδού στις 16/5/1866, λίγο πριν ξεσπάσει η Κρητική Επανάσταση (1866-1868), κατά την οποία ο πατέρας του Νικόλαος έδρασε ως οπλαρχηγός. Μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του στην Αθήνα σπουδάζει στη Σχολή Υπαξιωματικών της Κέρκυρας. Τελειόφοιτος ακόμη, ιδρύει στην Αθήνα με άλλους συμπατριώτες του φοιτητές τον Ιανουάριο 1890 τον ¨Ιερό Λόχο των Ανατολικών Επαρχιών Κρήτης¨.

Η στρατιωτική του σταδιοδρομία όμως, τερματίζεται άδοξα το 1891 όταν ως Λοχίας Ιππικού και αρχιφύλακας των στρατιωτικών φυλακών Μεντρεσέ απελευθερώνει τέσσερις υπαξιωματικούς που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο, αφού τους θεωρεί αθώους και καταλήγει στην Κρήτη. Κατόπιν ως εθελοντής του Γαλλικού Στρατού λαμβάνει μέρος στην Εκστρατεία της Δαχομέης και ύστερα εγκαθίσταται στο Παρίσι.

Το 1896 μέσω Αιγύπτου και Αθηνών φθάνει στην Κρήτη, όπου τον Ιούλιο του ίδιου έτους, μαζί με 18 ενδουσιώδεις νέους, ιδρύει το Τάγμα των Επίλεκτων Κρητών, η δύναμη του οποίου έφτασε περί τα μέσα του Αγώνα σε 251 αξιωματικούς και στρατιώτες. Το Τάγμα αυτό, υπό τη διεύθυνση του, έδρασε για 3 μήνες προασπίζοντας γενναία και ηρωικά τις Αρχάνες και όλη τους την περιφέρεια από τις επιθέσεις των Τούρκων που ήταν δεκαπλάσιοι σε αριθμό. Ταυτόχρονα, ο Ιωάννης Νταφώτης διετέλεσε Φρούραρχος των Αρχανών. Παρόλα αυτά, ο ριψοκίνδυνος αυτός πατριώτης δοκίμασε τελικά το δηλητήριο της αγνωμοσύνης, αφού οι περισσότεροι άνδρες του τον εγκατέλειψαν…

Το 1900 διορίζεται τιμής ένεκεν από τους Γάλλους Υγειονόμος στο Σουέζ. Το 1904 στρατολογεί 100 Κρήτες εθελοντές, με τους οποίους το 1905 εκστρατεύει στην Κεντρική Μακεδονία. Το 1912 πολεμάει για την απελευθέρωση της Ηπείρου, ενώ το 1915 αγωνίζεται υπέρ της συγκρότησης από την Κρητική Αδελφότητα Αιγύπτου  μιας ¨Ελληνικής Λεγεώνας¨ για την ενίσχυση των συμμαχικών δυνάμεων.

Στο Κάιρο τώρα, οι αδελφές Κατερίνα, Ξένη και Ευαγγελία Βάθη, που μόλις είχαν εγκατασταθεί στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα, είχαν ιδρύσει το 1914 ένα σημαντικό Φιλολογικό Σαλόνι. Κόρες του Παπά Βάθη, εφημέριου στον Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Αθηνών, η πρώτη ήταν διευθύντρια του Ελληνικού Νοσοκομείου Καΐρου, η δεύτερη δασκάλα στην Κοινοτική Σχολή του Ζεϊτούν και η τρίτη, η Ευαγγελία, οδοντίατρος με ψύχωση για τον δημοτικισμό, σε τέτοιο βαθμό που στον κύκλο των διανοουμένων ήταν γνωστή ως ¨Καλοχαμπάρια¨, από τη ¨μετάφραση¨ του ονόματος της… Στα Σαλόνι αυτό, εκτός των άλλων σημαντικών ανθρώπων, σύχναζε όταν βρέθηκε κάποια εποχή στο Κάιρο και ο Στρατηγός Λαπαθιώτης με τον ποιητή γιο του Ναπολέοντα, ένα Σαλόνι που διατηρήθηκε για 10 χρόνια, πλουσιότατο από αποδοτικής απόψεως.

Και φτάνουμε στο 1924. Μια απροσδόκητη συνάντηση της Ευαγγελίας, της αφυπνίζει ένα παλιό αίσθημα και της ζωντανεύει το μοναδικό της ειδύλλιο, το οποίο είχε πλέξει κάποτε όταν φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είχαν πρωτογνωριστεί στο πατρικό της σπίτι, όπου ο πατέρας της Παπά Βάθης τον προστάτευσε καταδιωκόμενο από τα όργανα της Ασφαλείας. Κάποτε όμως χωρίστηκαν, τράβηξε ο καθένας το δρόμο του και ξεχάστηκαν. Φαινομενικά όμως. Διότι ενδόμυχα ποτέ τους δεν έπαυσαν να ελπίζουν πως κάποια μέρα θα κατόρθωναν να επιτύχουν ότι είχαν ονειρευτεί και ποθήσει. Εκείνη χρόνια τώρα στο Κάιρο ως οδοντίατρος, κι εκείνος στο Υγιειονομείο του Σουέζ ως αξιωματικός εκπρόσωπος της Ελληνικής Κυβέρνησης. Αν και στην Αίγυπτο κι οι δυο τους δεν είχαν καμία επαφή ή επικοινωνία μεταξύ τους. Γι΄ αυτό και η απρόοπτη συνάντηση τους στο Κάιρο, σε μια χορευτική συγκέντρωση, τους επανέφερε στις ευτυχισμένες παλιές τους αναμνήσεις, ώσπου μια μέρα τα στέφανα του γάμου επισφράγισαν τους ευγενείς πόθους της Ευαγγελίας Βάθη και του Ιωάννη Νταφώτη !

Δυστυχώς όμως, ο γάμος αυτός ήταν γραφτό να αποβεί ο τάφος του έρωτα τους και το τέλος της επιστημονικής σταδιοδρομίας της Ευαγγελίας. Ψυχικός κλονισμός, προσποιητός κατά το πλείστον προς αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων εκ με μέρους των Ελληνικών Αρχών, οδηγεί τον Νταφώτη στο Φρενοκομείο της Αμπασίας, όπου πριν παρέλθει χρόνος πεθαίνει άδοξα στις 25/4/1928.

Η Ευαγγελία, μαζί με τις αδελφές της, ύστερα από το τραγικό φινάλε του όλου δράματος, αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Αίγυπτο και να εγκατασταθούν στην Ασμάρα της Ερυθραίας. Κι έτσι το φιλόξενο σπίτι των αδελφών Βάθη διαλύεται και μαζί του και το Φιλολογικό Σαλόνι. Έκτοτε, κανείς από το περιβάλλον τους στο Κάιρο δεν έμαθε νέα τους και τα ίχνη τους σβήστηκαν όπως ο έρωτας της Ευαγγελίας και του Ιωάννη…

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ

 

Η ¨ΣΑΡΠΑΚΕΙΟΣ ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗ¨ ΚΑΪΡΟΥ

Ο Σαντορινός επιχειρηματίας Στυλιανός Σαρπάκης (1850-1952) και ο γιος του Αλέξανδρος (1905-1970) προσέφεραν πολλά τόσο στον Ελληνισμό του Καΐρου, όσο και της αιγυπτιακής και ελληνικής κοινωνίας εν γένει.

Κορωνίδα αυτής της προσφοράς για τον πρώτο ήταν η δωρεά δύο πολεμικών αεροσκαφών το 1938 στην Ελληνική Κυβέρνηση και για τον δεύτερο η  δωρεά το 1959 5.500 λιρών για την ίδρυση της Αστυκλινικής του Ελληνικού Νοσοκομείου Καΐρου της Κοινότητας.

Γι΄ αυτή τη ¨Σαρπάκειο Πολυκλινική¨, που άνοιξε τις πύλες της στο κοινό την 1/10/1959, αξίζει να καταγραφούν τα εξής :

Δημιουργήθηκε επί τη βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Δ. Σβορώνου και το έργο ανατέθηκε στον εργολαβικό οίκο του Εμμ. Μπουρμπουχάκη.

Η Πολυκλινική είχε δύο πτέρυγες. Η μία περιλάμβανε Παιδιατρική Κλινική υπό τον ιατρό Ιω. Αμβούργη, Οδοντιατρική Κλινική, Ωτορινολαρυγγική Κλινική, Αίθουσα Α΄ Βοηθειών, δύο Χειρουργεία προχείρων επεμβάσεων και διάφορες αίθουσες αναμονής για τους ασθενείς των κλινικών αυτών, ενώ υπήρχε εγκατάσταση σύγχρονου κλιματισμού. Η άλλη περιλάμβανε Οφθαλμολογική Κλινική, Σκοτεινό Θάλαμο, πρόχειρο Χειρουργείο, διάφορες αίθουσες αναμονής και Νευρολογική Κλινική, η είσοδος της οποίας ήταν τελείως χωριστή. Το Νευρολογικό περιλάμβανε αίθουσα αναμονής, αίθουσα εξετάσεως, αίθουσα ηλεκτροσόκ και μικρή αίθουσα αναπαύσεως.

Εκατοντάδες είναι οι ασθενείς που νοσηλεύτηκαν στη ¨Σαρπάκειο Πολυκλινική¨ του Ελληνικού Νοσοκομείου Καΐρου, του μόνου σήμερα ελληνικού κοινοτικού νοσοκομείου της Αφρικής, με ιδιαίτερα καταρτισμένο προσωπικό, μεταξύ του οποίου κορυφαίων Ελλήνων, Αιγυπτίων και ξένων επιστημόνων.

 

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ