ΤΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟ ΜΕΞ

Ο Φάρος του Μεξ στις αρχές του 20ου αι.

Το προσφιλές στους Αλεξανδρινούς θέρετρο του Μεξ, περιγραφόταν από το λόγιο Elian Finbert ως ¨το μυστηριώδες Μεξ, το αραβούργημα αυτό το ιχνογραφημένο σε απόσταση λίγων λευγών από την πόλη, με το όνομα του οξύ ως λεπίδα και ξηρό ως φούχτα άμμου¨.

Κάπου στα 1916 ο Αιδεσιμότατος Μηνάς Μπαραμούσιος, διδάσκαλος της Κοπτικής και ηγούμενος του κοπτικού ναού του Αγίου Μάρκου, είχε πει στο μαθητή του και μετέπειτα Διευθυντή της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης Θεόδωρο Μοσχονά πως επί Ρωμαίων, δυτικά της Αλεξάνδρειας βρισκόταν απέραντη νεκρόπολη με μαυσωλεία και όμορφα άλση. Πέρα από τη νεκρόπολη, οι πλούσιοι της πόλης είχαν τις επαύλεις και τα θέρετρα τους. Η αριστοκρατική αυτή συνοικία με το ξηρό κλίμα που εκτεινόταν μέχρι την Αμρία έφερε το όνομα Όαση Κιβωτού. Εκεί τιμήθηκαν τον 5^ο αιώνα οι Επτά Παίδες εν Εφέσω Μαξιμιανός, Ιάμβλιχος, Μαρτινιανός, Διονύσιος, Αντώνιος, Εξακουστωδιανός και Κωνσταντίνος, οι οποίοι κατά την παράδοση και το συναξάρι κοιμήθηκαν σε κάποιο σπήλαιο το 250 επί Δεκίου και αφυπνίστηκαν επί Θεοδοσίου του Μικρού, ήτοι μετά 180 χρόνια, και τελεύτησαν το 434. Η εκκλησία της Κιβωτού αφιερώθηκε μόνο στον Άγιο Μαξιμιανό και η γύρω πόλη ονομάστηκε Μαξιμιανού Πόλις, εκεί που στο μεσοπόλεμο ήταν η περιοχής Σφαγείων-Δεχέλας.

Ο Φάρος του Μεξ σε σκίτσο του 1940

Στον Μοσχονά επίσης, ο Πέτρος Αρβανιτάκης, ένας από τους παλαιότερους Έλληνες κατοίκους του Μεξ, ανέφερε πως λίγο μετά το 1900 είχε βρεθεί εικόνα του Αγίου Μαξιμιανού σε λατομείο πλησίον της αλυκής και μάλιστα δίπλα στο ξενοδοχείο που διατηρούσε υποστήριζε πως υπήρχε κατακόμβη φέρουσα σε παλαιά εκκλησία.

Οι Βεδουίνοι πάντως ανέφεραν δύο εκδοχές περί της ετυμολογίας του Μεξ. Κατά μεν την πρώτη, το όνομα δόθηκε από Αλεξανδρινό ηγεμόνα επί ρωμαϊκής εποχής, ο οποίος είχε παλάτι στο Μεξ. Ας σημειωθεί πως τέτοιος ηγεμόνας ήταν ο Μαξιμίνος Δάζας, επί των ημερών του οποίου μαρτύρησε η Αγία Αικατερίνη. Κατά τη δεύτερη εκδοχή, επί Χεδίβη Ισμαήλ οι Αιγύπτιοι κατάδικοι εργάζονταν στα έρημα βουνά του Μεξ και οι πέριξ της Μαρεώτιδας νομάδες τους έφερναν τρόφιμα εντός ψάθινων καλαθιών για να μην μπορεί η κυβέρνηση να τους επιβάλει διόδια, κι έτσι από τα λαθραία αυτά ψάθινα καλάθια παράγεται το ¨Αλμαξ¨. Να σημειωθεί πως εκεί από τη ρωμαϊκή εποχή υπήρχε σταθμός διοδίων. Επί Αράβων και Τούρκων ο τελώνης καλούταν ¨Μακκά¨, λέξη που συναντάται και στην προϊσλαμική εποχή. Οι τελώνες μισούνταν και στην Αίγυπτο, κι από τη λαϊκή θυμοσοφία στέλνονταν στο πυρ το εξώτερον (Ίνα Σάχεμπ ελ Μάξι φιλ Ναρ).

Οι παμπάλαιες οχυρώσεις του Μεξ συνάντησαν το Βοναπάρτη κατά την αποβίβαση του στη Νειλοχώρα, οι Άγγλοι τις βομβάρδισαν το 1882, ενώ στρατεύματα χρησιμοποίησαν τ΄ απομεινάρια τους ως στρατόπεδο και στους δύο μεγάλους πολέμους…

Ο Μοσχονάς επίσης σημειώνει πως κατά το Β΄π.π. βαπτίστηκε ¨Μετς¨ σ΄ ένα ιταλικό ανακοινωθέν. Άλλοι το ονόμαζαν Μεξ Λε Μπαιν κατ΄ απομίμηση του Αιξ Λε Μπαιν. Αλ Μαξ, Μεξ, Mex, Mechs, όπως και να το ονομάσει κανείς πάντως, θα συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των αιγυπτιώτικων αναμνήσεων ως ένα ψαροχώρι που φιλοξένησε κάποτε στιγμές ξεγνοιασιάς μέσα και πλάι στη μοναδική αλεξανδρινή θάλασσα.

Πηγές : ¨Ταχυδρόμος¨, Αλεξάνδρεια 12/8/1936, 20/8/1951 – greatwarforum.org (24/8/2006)

Ν.ΝΙΚΗΤΑΡΙΔΗΣ